Pride & Prejudice (2005)

Regie: Joe Wright | 127 minuten | drama, romantiek | Acteurs: Keira Knightley, Matthew MacFadyen, Brenda Blethyn, Donald Sutherland, Tom Hollander, Rosamund Pike, Jena Malone, Judi Dench, Claudie Blakley, Cornelius Booth, Rupert Friend, Tamzin Merchant, Carey Mulligan, Kelly Reilly, Talulah Riley, Penelope Wilton, Simon Woods, Peter Wright

Na (onder meer) de film uit 1940 met Laurence Olivier en Greer Garson, de geslaagde en populaire miniserie uit 1995 met Colin Firth, en de vrije Bollywood-bewerking Bride & Prejudice uit 2004 van Gurinder Chada (die ook Bend it Like Beckham regisseerde), is hier dan de nieuwste incarnatie van de literaire klassieker van Jane Austen, Pride & Prejudice, met in de hoofdrol Keira Knightley.

Knightley speelt hier haar grootste rol tot op heden. In ‘Bend it Like Beckham’ deelde ze de spotlight met Parminder Nagra, maar in deze film is ze praktisch voortdurend het punt van aandacht. En ze laat zien deze druk aan te kunnen. Hoewel ze vrij vaak het lachebekje uithangt een eigenschap die nochtans onderdeel is van haar personage (het is een familietrekje zoals ze in de film expliciet zegt) en een enkele scène de bedoelde dramatische impact mist (zoals in het geval van een lange close-up die geïnspireerd lijkt te zijn door een soortgelijk shot van Nicole Kidman in Birth), vormt ze een bevredigend zwaartepunt temidden van alle roerige gebeurtenissen in de film. Ze weet zich in de dramatische scènes meestal goed staande te houden; zelfs als ze het scherm moet delen met de immer grootse Judi Dench.

Jammer is dat de centrale romance tussen haar personage Elizabeth en Mr. Darcy niet voldoende uit de verf komt. Dit is deels aan MacFadyen te wijten en deels aan het script, dat deze romance van te weinig conflict voorziet gedurende de eerste helft van de film. Lizzies voornemen om Darcy voor altijd te verafschuwen lijkt meer een gespeelde houding te zijn dan dat het voortkomt uit werkelijke haat. Ze vindt Darcy vanaf het begin af aan interessant, een houding die eigenlijk alleen tegen het einde drastisch wijzigt. Het zou al schelen als we als kijker zouden kunnen inzien waarom Darcy zo bij Lizzie in de smaak valt. Maar nee, afgezien van zijn knappe verschijning, blijft dit onduidelijk. MacFadyens Darcy is maar een saaie vent, die weinig zegt en met een chagrijnig gezicht in de rondte loopt. In het verloop van het verhaal krijgen we ook te weinig hints met betrekking tot zijn sluimerende gevoelens jegens Elizabeth. In de tweede helft van de film komen er wel enkele ontwapenende scènes voor (met name wanneer Darcy niet goed uit zijn woorden komt als hij nader tot Lizzie wil komen), maar wanneer hij uiteindelijk zijn liefde betuigt is dit voor het publiek niet (overtuigend) genoeg. Dat dit liefdesverhaal toch nog redelijk werkt is te danken aan Keira Knightley. Door in haar ogen of naar haar reacties te kijken zien we haar oprechtheid en intensiteit, en geloven we dat hij voor haar inderdaad de ware is. En misschien is dit wel alles wat we moeten weten.

Meer warmte en emotionele betrokkenheid gaat uit van de liefdesgeschiedenis tussen Lizzies oudere zus Jane en Mr. Bingley. De mooie Rosamund Pike (Die Another Day) geeft een subtiele vertolking ten beste en we zijn als toeschouwer werkelijk verheugd als zij en de verlegen en wat stuntelige Bingley elkaar uiteindelijk toch weten te vinden. Wat de film enige diepgang geeft (afgezien van de trots en vooroordelen die overwonnen moeten worden in de centrale romance) is de aanwezige diversiteit ten aanzien van liefde en relaties. Er is een sprookjesachtige liefde op het eerste gezicht tussen Jane en Bingley, een liefde die eerst moet groeien en problemen moet overwinnen voor ze wederzijds tot bloei komt (tussen Lizzie en Darcy), een onbezonnen liefde die vooral een roep om aandacht is (tussen Lydia Bennet en Mr. Wickham), en een liefde die is ingegeven door een behoefte aan zekerheid en een sympathieke levenspartner (tussen Lizzies vriendin Charlotte en Mr. Collins). Vooral deze laatste relatie is interessant als contrastpunt met Lizzies situatie. De scène waarin Charlotte vertelt over haar keuze voor Mr. Collins, die Lizzie even eerder had afgewezen omdat het een belachelijke man is, komt erg waarachtig over. Charlotte is wat ouder en minder knap dan Lizzie, en heeft dus niet dezelfde luxe als zij. Ze neemt genoegen met een aardige man die om haar geeft en haar financieel kan onderhouden. Het is een scène die mooi de eventuele sprookjeswereld in een realistische context plaatst.

De casting is bijzonder geslaagd. Judi Dench’ aanwezigheid en blik zijn al genoeg om de aandacht op te eisen. Ze schittert in de rol van de bemoeizuchtige, arrogante, en statige Lady Catherine die Lizzie op een afstand van haar neef Darcy wil houden. De rest van de bijrolacteurs schitteren vooral wat betreft de komische noot die ze leveren. Tom Hollander spant in dit opzicht de kroon als de typische Mr. Collins, die praktisch niet in staat lijkt te zijn om een spontaan woord uit zijn mond te krijgen: alles is ingestudeerd of komt als zodanig over. Dit is vooral komisch wanneer hij iets emotioneels moet verkondigen. Momenten tijdens een familie-etentje en in het bijzonder de scène waarin hij Lizzie een aanzoek doet zijn werkelijk hilarisch. Maar ook Brenda Blethyn is komisch als de neurotische moeder die zo snel mogelijk haar dochters aan de man wil krijgen. Ze gedraagt zich in feite als één van haar dochters: net zo huppelig en lacherig. Deze eigenschap van de Bennet-vrouwen kan overigens af en toe wat vermoeiend zijn. Een verrassing is Donald Sutherland die in eerste instantie niet echt een voor de hand liggende keuze lijkt te zijn als vader Bennet. Hij komt echter volkomen natuurlijk en ontspannen over in zijn rol, en zijn droge opmerkingen missen nooit hun doel. Hij is ook een morele rots in de branding voor Lizzie en zijn laatste scène met haar (tevens de laatste scène in de film) toont op een mooie, ontroerende manier de sterke band die vader en dochter met elkaar delen.

Het camerawerk is nog een sterk punt van de film. De film bevat vele pittoreske plaatjes van de natuur en inventieve, interessante camerabewegingen die aan een Scorsese of een Kubrick doen denken. Zo vinden er enkele mooie following shots plaats tijdens het bal bij Mr. Bingley waarbij een personage door een groot stuk van de zaal of het huis wordt gevolgd, waarna de camera zich vestigt op een in de buurt staand ander personage en dan deze volgt. Of buitenshots van de ramen van de kamers van de Bennet-meisjes waarbij er vloeiend van raam naar raam en weer terug naar een tussengelegen gang wordt bewogen om te zien wat er zich hierachter afspeelt. De muziek is een ander technisch aspect dat bijzonder sfeervol is. Passend bij het tijdvak, maar niet zodanig kunstzinnig en bombastisch dat het teveel de aandacht op zichzelf vestigt.

Sommige gebeurtenissen worden wat snel gepresenteerd, vooral in het laatste half uur van de film, waardoor de potentiële dramatiek en spanning niet altijd goed tot hun recht komen. Dit is jammer, maar waarschijnlijk ook moeilijk te voorkomen in een twee uur durende vertelling van een dergelijk uitgebreid verhaal.

Al met al is dit een prima bewerking geworden. Het enige wezenlijke probleem is het wat matte centrale liefdesverhaal, dat wat meer betrokkenheid had kunnen genereren. Maar Keira laat gelukkig wel zien een dergelijke rol aan te kunnen. ‘Pride & Prejudice’ is een film waar ze zich absoluut niet voor hoeft te schamen. Een mooi optreden in een meer dan geslaagde film.

Bart Rietvink

Waardering: 4

Bioscooprelease: 22 september 2005
DVD-release: 16 oktober 2013