Primal Fear (1996)

Regie: Gregory Hoblit | 130 minuten | drama, misdaad, thriller | Acteurs: Richard Gere, Edward Norton, Laura Linney, John Mahoney, Frances McDormand, Alfre Woodard, Terry O’Quinn, Andre Braugher, Steven Bauer, Joe Spano, Jon Seda, Reg Rogers

Vooropgesteld dat iedereen meedogenloos voor de winst gaat – in de rechtbank of in hoge posities – heeft niemand schone handen. Zo zit het Amerikaanse rechtssysteem – volgens Martin Vail – in elkaar en de advocaat beheerst het spel tot in de kneepjes. Natuurlijk, het zou een leuke bijkomstigheid zijn als diegene die je verdedigt echt onschuldig is, maar nodig is het niet. Vail wil en zal winnen en liefst met zijn kop op tv.

Zijn cliënt Aaron, een onbeholpen misdienaar die naar later blijkt ook nog eens door zijn beschermers misbruikt is, is juist het toonbeeld van die gewraakte onschuld. Hij komt nauwelijks uit zijn woorden en beëindigt elke zin met maam of sir. “Kop dichthouden en zielig kijken, is het advies van Vail aan Aaron, wanneer ze de rechtszaal in moeten. Of het helpt is een tweede, want Aaron kwam onder het bloed uit de kamer van de aartsbisschop en Vail gaat niet voor een ontoerekeningsvatbaarheidverklaring, maar wil een volledige vrijspraak.

‘Primal Fear’ is een rechtbankdrama dat vooral opvalt door het goede spel van de hoofdpersonen en de onconventionele aanpak, want met de synopsis van de film kom je niet veel verder dan een doorsnee Perry Mason. Na een ietwat langdradig eerste uur, waarin niet echt duidelijk wordt waarom Vail zijn reputatie voor Aaron op het spel zet, komt de film in de tweede helft echt op gang. Vail krijgt medelijden met zijn cliënt; er wordt interessant nieuw bewijs opgeleverd dat zowel voor hem als de openbaar aanklager de winst kan betekenen en het gevecht tussen de ex-geliefden in de rechtszaal loopt bijna uit de hand. De uitkomst is het resultaat van een cynisch staaltje manipuleren, maar dat komt niet uit de hoek die je zou mogen verwachten.

Richard Gere is als Martin Vail de briljante spil van deze film. Hij gebruikt zijn bravoure om een schijnbaar verloren zaak aan te gaan, vecht persoonlijke vetes uit in de rechtszaal, verliest zijn ’touch’, weet met een Houdini-act te ontsnappen en wordt er vervolgens alsnog ingeluisd. DA Janet Venable probeert Vail te overtroeven, maar wordt onderuitgehaald door haar eigen ethiek. Gere overtuigt als manipulatieve-charmeur-die-eigenlijk-ruwe-bolster-blanke-pit-is. Linney geeft hem goed partij, maar speelt eigenlijk een bijrol. Dat laatste geldt ook voor Edward Norton, maar zijn vertolking van de onvoorspelbare freak Aaron is een hoogtepunt. John Maloney is de corrupte baas van Venable en Frances McDormand mag plichtmatig opdraven als psycholoog van Aaron.

Hier en daar hangen er wat draadjes los aan deze film. De ontwikkelingen verlopen soms traag, dan weer snel en er worden wat zijpaden bewandeld die niet erg overtuigen, maar als variatie op het traditionele rechtbankdrama is ‘Primal Fear’ zeer de moeite waard.

Jan-Kees Verschuure

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 23 mei 1996