Primo Levi’s Journey – La strada di Levi (2006)
Regie: Davide Ferrario | 92 minuten | documentaire
‘La strada di Levi’ van Davide Ferrario kent een ambitieuze opening. We zien beelden van Ground Zero terwijl een vertelstem een parallel legt tussen de tijd vlak na het einde van de Tweede Wereldoorlog en het heden. Toen Levi uit het concentratiekamp werd bevrijd, aldus de stem, bevond de wereld zich in een toestand van respijt tussen de Tweede Wereldoorlog en de Koude Oorlog. Een zelfde soort respijt kende de wereld tussen het einde van de Koude Oorlog en de terroristische verrassingsaanval van 9/11. Misschien dat beelden van het huidige Europa ons iets kunnen vertellen over onze toekomst.
Daarna volgen we dezelfde omslachtige route van Auschwitz naar Turijn die Primo Levi na zijn bevrijding gedwongen was te nemen. Terwijl de beelden van Oost-Europa langskomen leest een voice-over passages voor uit ‘Is dit een mens?’ en ‘Het Respijt’, de romans waarin Levi zijn kamptijd en bevrijding beschreef.
Al snel blijkt de opzet van Ferrario te veelomvattend. De openingsbeelden van Ground Zero lijken achteraf nogal merkwaardig. Beelden van de val van de muur zouden logischer zijn geweest. Voor de landen waar Ferrario doorheen trekt betekende het ontmantelen van de communistische staten veel meer dan de aanslagen van 9/11. Daarnaast blijken de passages van Levi inhoudelijk vaak niet interessant. We horen heel beknopt waar we ons bevinden en hoe de omgeving eruit zag in Levi’s tijd. Pas op het eind worden we geconfronteerd met enkele interessante analogieën die de film meteen wat meer diepgang geven.
Ondanks het wankele concept weet ‘La strada di Levi’ grotendeels toch te boeien. Door te focussen op betekenisvolle elementen vertelt Ferrario veel over de stand van zaken in het gebied waar we doorheen trekken. De Italiaanse industrieel in Roemenië, de uitgestorven stad Pripet (vlakbij Tjernobyl), een ouderwetse partijbons in het nog altijd communistische Wit Rusland, straatarme Moldavische huisvrouwen op weg naar een nieuw leven in Italië, een rondreizende dierentuin in Oekraïne, Chinese marktvrouwen in Boedapest. Opvallend daarbij is hoeveel mensen er in het huidige Europa rondtrekken, op zoek naar geld, geluk of een combinatie van beiden.
Achteraf is het jammer van het ingewikkelde concept en de iets te rommelige invulling van het geheel. ‘La strada di Levi’ verveelt namelijk geen seconde. Daarbij is het een streling voor het oor om de teksten van de schrijver eens in het Italiaans te horen. Zo bewijst deze film, ondanks de paar minpuntjes, opnieuw de veelzijdigheid van schrijver, documentairemaker, speelfilmregisseur en fulltime intellectueel Davide Ferrario.
Henny Wouters