Prison for Profit (2019)

Regie: Ilse van Velzen, Femke van Velzen | 83 minuten | documentaire

De tweelingzussen Ilse en Femke van Velzen hebben met ‘Prison for Profit’ een documentaire afgeleverd die tot nadenken stemt. We zien Ruth Hopkins, een onafhankelijke onderzoeksjournalist, die bezig is om de onderste steen boven te halen voor waar het de private gevangenis Mangaung in Bloemfontein (Afrika) betreft. Deze gevangenis wordt, zoals zoveel andere gevangenissen over de gehele wereld (Ierland, Engeland, Australië), privaat beveiligd door bewakers van G4S, de grootste beveiligingsfirma ter wereld.

Ruth ontvangt vaak brieven van gedetineerden en de meeste hiervan ontving ze van gedetineerden uit de Mangaung-gevangenis. Reden om dit eens nader te onderzoeken. Ze komt, middels gesprekken met bewaarders en ex-gedetineerden, tot schokkende ontdekkingen. In de gevangenis heerst het recht van de sterkste, bijna iedere dag valt er wel een (steek)incident te melden. Mangaun heeft in totaal plek voor 2.928 gedetineerden. De verhouding bewakers-gedetineerden is 1:60. Veel van de gevangenen behoren tot ‘gangs’, verschillende bendes die elkaar ook in de gevangenis naar het leven staan.

Shakes, een voormalige bewaarder met zestien dienstjaren, vertelt dat bijna alles beschikbaar in de gevangenis als wapen wordt gebruikt, bijvoorbeeld een scherp stuk van een kapotgeslagen keramisch toilet. Want, zo vraagt hij zich af: Waarom is maar een deel van de toiletpotten van metaal, waarom niet allemaal om geen risico te lopen? Dat blijkt een geldkwestie. De bewaarders worden zwaar onderbetaald en lopen elke dag groot risico. Gevarengeld wordt niet uitbetaald. Het is aanpassen of sterven, orders moeten opgevolgd worden. Er is geen echt protocol, men grijpt naar believen gewoon altijd hard in.



Bij de opening van de Mangaung-gevangenis werd breed uitgemeten dat dit een ‘fancy’ instelling zou zijn, met veel (studie)programma’s, een eigen tandarts, een schoenenwinkel (?) en een bakkerij. Niets van dit alles in de praktijk. In 2013 gingen 331 bewakers staken, deze werden vervangen door ongeschoolde werknemers. Omdat dit laatste door de Afrikaanse staat is verboden, greep deze in. Na tien maanden werden de meeste ontslagen bewaarders weer aangenomen. Echter, zonder echte verbeteringen…

We zien geheim gefilmde beelden van enkele incidenten en hoe de bewaking meestentijds pleegt om te gaan met de gedetineerden. Gedetineerden zoals Bekhi die door de bewaking in de Mangaun ‘kreupel’ geslagen is. Martelingen, slecht eten en geen medicatie. Als ze moeilijk doen, worden ze geïnjecteerd met een anti-psychotisch medicijn. Dit is aan de orde van de dag in de privaat bestuurde gevangenis, die de gemeenschap ook nog eens drie keer zoveel kost als een gewone, door de staat bestuurde gevangenis.



De artikelen die Ruth al over de gevangenis publiceerde, worden allemaal ontkend door de CEO van G4S en ook vanuit het ministerie zijn er – ondanks de kritiek en de vele meldingen van wanbeleid – geen rapporten verschenen. Waarom? Waarschijnlijk omdat het contract met de ‘bezetter’ G4S een vaststaand feit is. Hier valt bijna niet onder uit te komen zonder extra torenhoge kosten. Winst door aantallen, de gedetineerde als melkkoe. Hoe meer gevangenen, hoe meer omzet. Een schrikbarende conclusie.

Ruud Stift

Waardering: 4

Bioscooprelease: 15 oktober 2020