Prison Notes – Awraq Signiya (2005)

Regie: Saad Hendawy | 52 minuten | drama, documentaire

‘Prison Notes’ is een verontrustend relaas over het proces tegen en de gevangenneming van Idriss Al-Rakab, puur omdat hij deel uitmaakte van een organisatie die zich kritisch opstelde tegenover het heersende regime. Hij hield zich niet bezig met gewelddadige acties, maar puur met het promoten van zijn partij en het plaatsen en verspreiden van kritische pamfletten. Toch was dit tegen het zere been van de regering, die hem liet inrekenen en aan allerlei martelingen onderwierp. Hij werd vervolgens in de rechtbank veroordeeld tot dertig jaar gevangenis, maar van een proces was geen sprake, in praktische zin. De rechter werd namelijk direct ingefluisterd door de politiebeambten en moest doen wat hem werd verteld.

Al-Rakab vertelt hier openhartig over in ‘Prison Notes’. Hij geeft de rechter niet de schuld van zijn opsluiting, aangezien hij ook slechts een marionet was in het spel van de regering, maar hij vindt wel dat hij meer zijn ruggengraat had kunnen tonen. Hij betreurt dat de relatie met zijn vrouw niet stand heeft gehouden, maar aan de andere kant is hij nu erg gelukkig met zijn nieuwe vrouw en kind. Hij weet de zaken toch voldoende te relativeren en het positieve van de gebeurtenissen in zijn leven in te zien. Immers, als zijn leven niet zo was gelopen als het heeft gedaan, had hij zijn huidige zoon, waar hij stapelgek op is, niet gehad.

Ook is hij door zijn tijd in de gevangenis afstand gaan nemen van de marxistische organisatie waar hij lid van was en welke de reden was van zijn opsluiting. Hij is niet bij deze club weggegaan omdat ze er in de gevangenis in waren geslaagd zijn wil te breken, maar omdat hij ging nadenken en is gaan inzien dat, hoewel ze een democratisch ideaal voorstonden, de interne organisatie verre van democratisch was ingedeeld. Hij zag dat dit niet samen kon gaan en ging dus uiteindelijk definitief weg bij zijn voormalige vrienden.

Het is zeker een interessant verhaal, maar het wordt op een wat droge manier gepresenteerd. De film bestaat voornamelijk uit een pratende Al-Rakab, afgewisseld met tekeningen van de martelingen, en beelden van een in het bos joggende Al-Rakab. Deze beelden worden in een soort negatiefvorm en in slow-motion gepresenteerd, waardoor ze aandoen als animatie. Ook is het net alsof hij nauwelijks vooruitkomt in deze beelden, wat waarschijnlijk symbolisch bedoeld is voor de lange tijd die hij doorbracht in de gevangenis. De tekeningen van de martelingen worden begeleid door opzwepende muziek en geluiden van schreeuwende en joelende mensen, die ritmisch worden ingezet. De keuze om de verontrustende verhalen van Al-Rakab op deze manier met geluid te illustreren wringt een beetje vanwege het contrast tussen de wreedheid van de verhalen en de speelsheid van het gebruik van de van pijn schreeuwende stemmen. Maar het is wel een bijzondere benadering.

Deze pogingen tot afwisseling ten spijt, blijft de documentaire wat aan de eenzijdige kant door continu Al-Rakab zijn verhaal te zien houden. Het verhaal zelf is echter wel degelijk het horen waard. En dus ook het kijken, in de vorm van ‘Prison Notes’.

Bart Rietvink

Waardering: 3