Quiz (2012)
Regie: Dick Maas | 85 minuten | thriller | Acteurs: Pierre Bokma, Barry Atsma, Hanna Verboom, Kim van Kooten, Stephan Evenblij, Marck Oostra
Dick Maas, zo ongeveer de bedenker van de (moderne) Nederlandse horrorfilm (met ‘De Lift’ en, tot op zekere hoogte ‘Amsterdamned’), houdt ook wel van een geintje. Dit laatste wordt niet alleen duidelijk in zijn komediehit ‘Flodder’ of het recente ‘Moordwijven’; ook in zijn spannende of enge films zitten vaak komische elementen. In ‘Sint’, uit 2010, lag het zwaartepunt duidelijk bij de horror, maar in ‘Quiz’ zijn humor en spanning behoorlijk gelijkmatig verdeeld. Kijkend naar de premisse en samenvatting van de film, zou je verwachten dat het hier echt om een pure thriller gaat, maar Dick Maas weet zijn eigen unieke, stempel op de film te drukken, en slaagt erin om er net zo goed een absurdistische komedie van te maken. De film is op zijn minst een interessante mix van elementen geworden en kan bogen op een meer dan vermakelijke – en beangstigende – rol van Pierre Bokma.
Vanaf de allereerste scènes – wanneer we Barry Atsma als een cynische presentator van een tv-spelprogramma zien (waarin een kandidaat vragen moet beantwoorden terwijl zijn vrouw volledig ondergedompeld in een watertank zit) – is het duidelijk dat ‘Quiz’ niet al te serieus moet worden genomen. De aanwezigheid van Leo’s (Atsma’s) huppelige, astmatische assistente Louise (Hanna Verboom), zijn nonchalante vriend Koos (Stephan Evenblij), de overdreven ‘Italiaans’ acterende Marck Oostra (als betrokken restauranteigenaar Guiseppe), alsmede bepaalde keuzes in regie en cameravoering, onderstrepen dit nog verder. Erg grappig is bijvoorbeeld ook de wijze waarop de (eerste) vuistslag van Leo op de kaak van het Bokma-personage – dwars over een tafeltje in het restaurant – in beeld wordt gebracht en van geluid wordt voorzien. Bijna als in een cartoon.
Door het knipogende, komische sausje dat over de film wordt heen gegooid, zou je denken dat er weinig ruimte is voor effectieve spanning, maar wonderbaarlijk genoeg weet Dick Maas – en, toegegeven, flink geholpen door een briljante Bokma – er vaak goed in te slagen om van “de Man” een oprecht bedreigende verschijning te maken. Ondanks de bloedserieuze situatie waar hij Atsma’s Leo mee confronteert, blijft Bokma zo (ogenschijnlijk) beleefd en kalm, dat de sfeer op sommige momenten naast droogkomisch ook huiveringwekkend wordt. Ook wanneer Atsma hem uitscheldt, vastgrijpt en slaat – in één overdreven vechtscène in het toilet zelfs uitmondend in een hilarische, belachelijk bloederige afrospartij – blijft Bokma frustrerend begrijpend en volhardend. Het is een niet te stoppen kracht die steeds weer terugkomt. Op den duur wordt er iets te vaak op de lachspieren gemikt, waardoor het gevoel van dreiging toch echt wel afneemt, maar het is verbazend hoe lang zowel spanning als humor naast elkaar blijven werken. En net wanneer het erop lijkt dat de film zijn ware aard(en) wel heeft laten zien, weet Bokma de kijker nog te verrassen door enige sympathie en pathos voor zijn personage op te wekken.
‘Quiz’ is het type “high concept” film waar men in Amerika van smult – “cynische quizmaster wordt zelf gedwongen een spelletje te spelen: op leven en dood!” – en het zou dan ook niet onwaarschijnlijk zijn wanneer er binnenkort een Engelstalige remake van de film van Maas te zien is. Niet dat de film heel vernieuwend is – bijvoorbeeld in zijn keuze voor de (types) slachtoffer en dader – maar dat is niet zo heel erg. Het lijkt niet de bedoeling van Maas te zijn geweest dat de kijker gedurende film flink zou gaan puzzelen en aan het einde overdonderd zou worden door een intelligente twist. Integendeel bijna. De vorm lijkt belangrijker dan het verhaal zelf en de film moet gewoon vermaak bieden zonder al te zwaar of pretentieus te zijn. En ja, verschillende (bijrol)acteurs spelen erg belabberd en ja, de balans slaat soms iets te ver door naar absurdisme of ongeloofwaardigheid (ten koste van spanning of drama), maar het kan de film niet doen zinken.‘Quiz’ heeft een prikkelend concept, een zeer memorabele rol van Pierre Bokma, en is absoluut vermakelijk.
Bart Rietvink
Waardering: 3
Bioscooprelease: 22 maart 2012
DVD- en blu-ray-release: 8 oktober 2016