Raiders of the Lost Ark – Indiana Jones and the Raiders of the Lost Ark (1981)

Regie: Steven Spielberg | 115 minuten | actie, thriller, avontuur, romantiek | Acteurs: Harrison Ford, Karen Allen, Paul Freeman, Ronald Lacey, John Rhys-Davies, Denholm Elliott, Alfred Molina, Wolf Kahler, Anthony Higgins, Vic Tablian, Don Fellows, William Hootkins, Bill Reimbold, Fred Sorenson, Patrick Durkin

Enerverende, wervelende actiefilm, die een klassieker werd in de filmgeschiedenis en zorgde voor een succesvolle filmreeks en de definitieve status van Harrison Ford als filmheld. ‘Raiders of the Lost Ark’ is een meesterwerk van de eerste orde en een film die een essentiel onderdeelt uitmaakt van elke respectabele dvd-collectie.

Het personage Indiana Jones en zijn avonturen werden door George Lucas in dezelfde periode bedacht als ‘Star Wars’, maar zou deze film pas na het overweldigende succes van het ruimte-epos kunnen realiseren. Samen met zijn goede vriend Steven Spielberg, die ‘Raiders’ en de volgende delen regisseerde, zorgde hij voor een sensatie. Dit is niet in de laatste plaats te danken aan de charismatische hoofdrol van Ford als Indiana Jones. Doldriest en alsmaar improviserend, probeert hij zich uit de meest netelige situaties te werken. Keer op keer raakt hij tot over zijn oren in de problemen, mede dankzij zijn eigen onbezonnenheid, maar in een schitterend vertoon van bravoure, geluk en doorzettingsvermogen, weet hij zich eruit te redden, zij het niet zonder kleerscheuren. De combinatie van bovenmenselijke inspanningen, die tegelijkertijd toch nog binnen het geloofwaardige blijven, samen met de ironische humor die Ford in de rol legt, maken Indiana ‘Indy’ Jones tot één van de meest geliefde filmpersonages aller tijden.

De overige acteurs laten zich overigens ook niet onbetuigd. Karen Allen schittert als Marion Ravenwood, de dochter van Indy’s mentor Abner, en is beslist geen katje om zonder handschoenen aan te pakken. Voor ‘Indiana Jones and Kingdom of the Crystal Skull’ keerde Allen, evenals Ford zelf, na 27 jaar terug als hetzelfde personage. Met geaffecteerde arrogantie speelt Paul Freeman de rol van de gewetenloze Franse archeoloog René Bellocq, die Indiana maar waar hij kan dwars zit. John Rhys-Davies heeft een grappige bijrol als de stuntelige Sallah, die vaak heel wat schroom moet overwinnen om Indiana te hulp te schieten, maar het altijd doet.

Verder heeft Ronald Lacey een heerlijke rol als slechterik Toht (al wordt zijn naam in de film niet genoemd). Met zijn lange leren Gestapo-jas (zelfs midden in de woestijn!) en zijn sinistere uitstraling jaagt hij iedereen de stuipen op het lijf. Hilarisch is dan ook de scène waarin hij een soort wurgstokjes uit zijn tas lijkt te halen, die heel iets anders blijken te zijn.

De film is nagenoeg perfect te noemen en hoewel slechts voor een relatief klein budget gemaakt in 1981, blijft ‘Raiders of the Lost Ark’ van begin tot eind spannend. Niet alle special effects hebben de tand des tijds evengoed overleefd, maar een kniesoor die daar op let. Zeker gezien de hommage die Spielberg en Lucas wilde brengen aan de goedkope avonturenfilms uit de jaren 30 en 40, is het op zich wel passend dat er een extra ouderwets tintje aan de film gegeven wordt.

Ondersteund door de briljante score van John Williams, met diens triomfantelijke en o zo herkenbare themamuziek, het energieke camerawerk van Douglas Slocombe en de goede editing van Michael Kahn en Lucas zelf, heeft ‘Raiders of the Lost Ark’ precies de juiste uitstraling. Het script zit vol inventieve vondsten, goede dialogen en sterke one-liners, waardoor er geen overbodige scène in zit.

Van begin tot eind zit de film vol met memorabele en iconische scènes, klein en groot. Van de boobytraps en de rollende bal tijdens de opening in Zuid-Amerika, het aapje dat de Hitler-groet brengt, de drinkwedstrijd tussen Marion en een stel kroeggangers, Indy’s gevecht met de Duitse monteur (Pat Roach) bij het startende vliegtuig tot het openmaken van de Arke zelf: het is eigenlijk te veel om op te noemen. Als de uitdrukking ‘achtbaanrit’ op een film van toepassing is, dan is het deze. Zoals bekend zijn er diverse vervolgen (en veel namaak) geweest, maar de kwaliteit van de allereerste Indiana Jones-film staat op eenzame hoogte.

Hans Geurts

Waardering: 5

Bioscooprelease: 13 augustus 1981
4K UHD-release: 11 juni 2021