Red Desert Penitentiary (1985)

Regie: George Sluizer | 104 minuten | komedie | Acteurs: James Michael Taylor, William Rose, Jim Wortham, Carolee, Trudy Wortham, Buster Muncy, George Sluizer, Rocky Latham, Wayne Workman, David Etheredge, Randy McMichael, Tandy Curley, Robert Musgrove, Lalo Perez, Shirley Bryant, Cathryn Bissell

George Sluizer filmde zijn ‘Red Desert Penitentiary’, een soort film in een film, een parodie op de film(productie)wereld én een film over de scheidslijn(en) tussen filmverhalen en de echte levens van de personen waar deze op gebaseerd zijn, in en om Sweetwater, Texas, waar hij ook zijn documentaire ‘Sweetwater Junction’ opnam, over de wondere wereld van de ‘ratelslangencowboys’. ‘Red Desert Penitentiary’ ademt weliswaar dezelfde countrysfeer uit, maar gaat, zoals je door bovenstaande beschrijving zou kunnen vermoeden, verhaaltechnisch vele kanten op en richt zich bovenal op de filmwereld (of Hollywood) en de nukken van acteurs.

Net als Sluizers grootste hit ‘Spoorloos’, uit 1988, is ‘Red Desert Penitentiary’ gebaseerd op een boek van Tim Krabbé. Zo’n kritisch succes is deze film echter niet geworden. Dit heeft – waarschijnlijk – verschillende oorzaken. Een daarvan is het acteerwerk van sommige castleden, waaronder hoofdrolspeler James Michael Taylor als Dan McMan. De ironie is dat hij ook een slechte acteur moet spelen in de film, maar ook als hij ‘zichzelf’ portretteert, komt het helaas weinig overtuigend over. Hij ziet er wel enigszins over als een cowboy, maar verder gaat er weinig vanuit. Ook William Rose is hier niet bepaald een geloofwaardige verschijning als de gefrustreerde schrijver James Gagan, wiens boek als bronmateriaal gebruikt wordt in de film (in de film).

Verder is het ontbreken van één vastomlijnd thema te betreuren. De film lijkt van alles over heel veel dingen te willen zeggen, maar raakt hierbij onderwerpen hoogstens terloops aan, waarna er weer overgegaan wordt op een ander onderwerp, of andere stijlvorm. Daarbij zijn de flashbacks naar filmscènes van Dan McMan, of parallellen tussen echte momenten in zijn leven en die in zijn films, misschien creatief bedoeld, maar het komt niet altijd goed uit de verf. Meestal doen deze scènes wat knullig aan.

Andere scènes gaan dan weer erg lang door, zonder dat dit meerwaarde heeft voor de kijker. Zoals een – weliswaar cruciale – scène in de film (in de film) waarbij de onervaren ‘seksbom’ haar bloesje moet uitdoen. Er wordt vooraf al aangegeven dat deze scène waarschijnlijk vaak over zal moeten worden gedaan (waarbij de boodschap al overkomt), maar om dit later ook daadwerkelijk te tonen, take na take, is onnodig. En onnodig voyeuristisch.

De mindere punten zijn jammer, want er zit eigenlijk genoeg interessante thematiek in de film. De zojuist genoemde vrouwelijke hoofdpersoon is bijvoorbeeld duidelijk een verwijzing naar Marilyn Monroe en de manier waarop er met haar werd omgegaan, op de set, en erbuiten. Hoe ze geleefd, gepusht, en gebruikt werd. Door ongeveer iedereen om haar heen. Maar er wordt ook ingegaan op de manier waarop zij in het leven staat en de verwachtingen die zij heeft van de filmwereld. In tegenstelling tot Marilyn wil zij bijvoorbeeld juist een seksbom zijn en niet ‘gewoon een mens’.

Maar ook de blik achter de schermen bij een filmcrew is bij tijd en wijlen amusant. De conflicten, meningsverschillen, het geroddel, de dingen die misgaan (zoals sets die omvallen of kosten die tegenvallen), de ontmoetingen tussen acteurs. Ook hier moet je echter de krenten uit de pap vissen, want er zijn net zoveel momenten die maar weinig boeien of waarmee niets wordt gedaan.

Het achtergrondverhaal van James Gagan, hoe vervelend hij op de set zelf ook is (binnen het verhaal maar ook voor de kijker van de film), is een van de meest geslaagde en voltooide elementen in de film. Het draait om zijn onschuldige opsluiting in de gevangenis uit de titel, maar de wijze waarop dit verteld en in beeld gebracht wordt, en de archetypische personages die hierin voorkomen, maken het tot iets groters. Het is een boeiende, surrealistische vertelling over het belang van het opkomen voor jezelf en de regie nemen over je eigen leven.

Goed bekeken loopt dit thema ook door de rest van de film heen, die in zijn geheel best nog de moeite waard is, maar de weg ernaartoe is helaas wat te rommelig om deze boodschap goed en krachtig door te laten komen.

Bart Rietvink

Waardering: 2.5

DVD-release: 1 februari 2019 (exclusief bij de Volkskrant)
DVD-release: 23 april 2019