Redacted (2007)
Regie: Brian De Palma | 90 minuten | drama, oorlog, misdaad, documentaire | Acteurs: Sahar Alloul, Eric Anderson, Lara Atalla, Karima Attayeh, Francois Caillaud, Patrick Carroll, Andrew Cullen, Rob Devaney, Izzy Diaz, Mike Figueroa, Qazi Freihat, Shatha Haddad, Paul Hijazin, Suhail Abdel Hussein, Ty Jones, Dhiaa Kahlil, Hiyam Abdel Karim, Yanal Kassay, Ohad Knoller, Shukraya Maran, Sabrine Munther, Paul O’Brien, Adel Odai, Kel O’Neill, Hameed Sahi, Abigail Savage, Nick Seeley, Issam Shamary, Daniel Stewart Sherman, Julie Thiery, Helen Zamel, Jafar Zoubi, Mazen Zoubi, Zahra Zubaidi
Abeer Qassim Hamza al-Janabi was een veertienjarig meisje dat samen met haar familie nabij het dorpje Yussufiyah in Irak woonde, pal naast een Amerikaans checkpoint. De soldaten die dat checkpunt bemanden hadden het al langer op haar gemunt. Ze riepen en floten naar haar en waren wel erg handtastelijk tijdens de plichtmatige controles. Haar ouders besloten daarom om haar voortaan thuis te houden van school, zodat ze het checkpoint niet meer zou hoeven passeren. Op 12 maart 2006 besloot een groepje losgeslagen Amerikaanse soldaten dan maar om al-Janabi op te zoeken. Ze hadden duidelijk kwaad in de zin, want op klaarlichte dag schoten ze de ouders en het jongere zusje van Abeer dood. Daarna verkrachtten ze het arme meisje met zijn drieën. Haar lichaam verminkten ze, waarna ze haar ombrachten en het huis in brand staken. Uit wraak werden twee soldaten uit dezelfde eenheid later gekidnapt en onthoofd door Soennitische extremisten.
Dit gruwelijke waargebeurde verhaal vormt de basis voor ‘Redacted’, een film die bestaat uit een collage van beeldmateriaal uit verschillende bronnen. Eén van de soldaten, Angel, is bijvoorbeeld continu aan het filmen met zijn eigen camera. Hij registreert alles wat er binnen het Amerikaanse kamp gebeurt en een groot deel van het verhaal wordt via die beelden verteld. Deze beelden zijn gelardeerd met nieuwsbeelden van een Arabische zender, internetfilmpjes van Amerikaanse soldaten en leden van Al Qaida, fragmenten van webcam-gesprekken tussen de soldaten en het thuisfront én stukjes uit een gefingeerde Franse documentaire over het leven op een checkpoint in Irak. ‘Redacted’ vertoont in thematisch opzicht opvallend veel overeenkomsten met ‘Casualties of War’ (1989), eveneens geregisseerd door Brian De Palma. De filmmaker tracht met zijn rolprent een kritische noot te leveren op de manier waarop de gebeurtenissen in tijden van oorlog door de media worden overgenomen en bewerkt (‘redacted’) alvorens ze als nieuwsbericht de ether in gaan.
In die opzet is De Palma niet helemaal geslaagd. Hoewel het in puriteins Amerika gewaagd is om met kritiek op het eigen beleid aan te komen, heeft de regisseur toch niet het onderste uit de kan gehaald. De vertelstructuur is inventief en bijzonder, maar ook bijzonder onoverzichtelijk en rommelig. Daar komt nog eens bij dat er – met name door de soldaten – zó slecht geacteerd wordt dat de geloofwaardigheid ver te zoeken is. De Palma wil bovendien té graag choqueren – hij legt het er simpelweg te dik op. Het effect van de beelden wordt daardoor echter tenietgedaan. Het meest stuitende voorbeeld is de slotapotheose (overigens de enige échte nieuwsbeelden), waarin de kijker na alle narigheid nog even ‘getrakteerd’ wordt op een eindeloze reeks door oorlogsgeweld verminkte kinderen. Het lijkt wel of die beelden er bij zijn gehaald om het nog even extra ‘sjeu’ te geven, maar het zien van de verkrachting (die overigens wel subtiel maar effectief in beeld wordt gebracht) en de daaropvolgende onthoofding van een van de soldaten is voor de gemiddelde kijker al heftig genoeg. Een sobere benadering is vaak veel effectiever.
In Amerika is veel te doen geweest om ‘Redacted’. De sterk vertegenwoordigde rechterflank heeft de film in de ban gedaan omdat kritiek op het Amerikaanse leger in hun ogen gelijk is aan landverraad. In Europa, waar men over het algemeen toch al een kritischere houding heeft ten opzichte van de War on Terror, kan de film echter rekenen op veel lof. Zo won De Palma op het filmfestival van Venetië een Zilveren Leeuw voor zijn prent. Inhoudelijk is deze film absoluut relevant, maar in de uitwerking schort het aan alle kanten. Er wordt goedkoop ingespeeld op de emoties van de kijker, die zich na afloop bedrogen voelt. Het gaat allemaal ten koste van de overtuigingskracht en de geloofwaardigheid. Hoe vreselijk het ook allemaal is, je wordt door deze matige manier van uitwerken niet ‘gegrepen’ door de film. Van de man die meesterwerken als ‘The Untouchables’ (1987) en ‘Carlito’s Way’ (1993) op zijn naam heeft staan mag je eigenlijk meer verwachten dan dit allegaartje aan beeldmateriaal dat louter bedoeld is om te choqueren. Een tegenvaller.”
Patricia Smagge
Waardering: 2
Bioscooprelease: 10 april 2008