Rembrandt fecit 1669 (1977)

Regie: Jos Stelling | 120 minuten | drama | Acteurs: Frans Stelling, Ton de Koff, Lucie Singeling, Aya Gill, Hanneke van der Velden, Ed Kolmeijer, Henk Douze, Lex Drijver, Otto Nelemans, Monique Papen, Ludo van de Laar

‘Rembrandt fecit 1669’ is een prachtig geënsceneerd biografisch portret van Nederlands beroemdste schilder. Jos Stelling gaat daarbij uit van enige voorkennis van de kijker; al snel zitten we met Saskia Uylenburgh aan de Jodenbreestraat, en is ‘De anatomische les’ al in vol ornaat in scène gezet.

Deze film uit de jaren zeventig ademt evenzeer de authentieke sfeer van de Gouden Eeuw als die van de productieperiode, met een voice-over in toneelmatige dictie. Stelling deed vier jaar over het maken van ‘Rembrandt fecit 1669’, en dat is te zien, geen detail is onbenut.

Best bijzonder, aangezien de beide vertolkers van Rembrandt, Frans Stelling en Ton de Koff, uit het persoonlijke netwerk van Jos Stelling afkomstig zijn; beiden werkten in de crew van Stellings debuutfilm ‘Mariken van Nieumeghen’ (1974).

‘Rembrandt fecit 1669’ beschrijft de laatste levensjaren van de schilder, een depressieve fase met veel zelfportretten in clair obscur, met in de film veel flashbacks zoals bovengenoemde. De voice-over is Rembrandt zelf en de titel verwijst naar de signatuur van de schilder op diens werken en sterfjaar.

Het unieke aan ‘Rembrandt fecit 1669’ is echter het kleurengebruik, zeer nauwkeurig in overeenstemming met dat van de schilderijen zelf, en dat is meer dan fascinerend; het brengt de schilder, zijn schilderijen en zijn tijd tot leven.

Op een relatief bescheiden wijze dan wel; de theatraliteit van Peter Greenaways ‘Nightwatching’ is bijvoorbeeld ver te zoeken. In Stellings film geen liederlijke Rembrandt, maar een bezadigd oog, al weten beide filmmakers de essentie goed te treffen.

Rembrandt was, naast succesvol broodschilder, bovenal kunstenaar in een wereld waar ‘de cost voor de baet’ uitgaat. We gebruiken de tegenwoordige tijd, Nederland is nog steeds zuinig als het aankomt op immateriële zaken, weet ook Stelling. Hij nam in 1981 het initiatief voor het Nederlands Filmfestival en bezit 3 filmhuizen in Utrecht.

Jan-Kees Verschuure

Waardering: 4

Bioscooprelease: 15 december 1977
VOD-release: 3 november 2023 (Eye Film Player)