Rescue Dawn (2006)

Regie: Werner Herzog | 126 minuten | drama, oorlog | Acteurs: Christian Bale, Marshall Bell, François Chau, Jeremy Davies, Steve Zahn, Craig Gellis, GQ, Zach Grenier, Pat Healy, Toby Huss, Bonnie Z. Hutchinson, Evan Jones, Abhijati ‘Meuk’ Jusakul, Tony B. King, Richard Manning, Garrett D. Melich  

‘Rescue Dawn’ is een film zoals je al eerder hebt gezien. Of toch niet helemaal? Het is zowel een ontsnappingsfilm in de trant van ‘Escape from Alcatraz’, en een Vietnamfilm. In totaal zijn er slechts zeven Amerikaanse oorlogsgevangenen ooit levend weggekomen uit een kamp tijdens de Vietnamoorlog, en één hiervan is Dieter Dengler. Denglers boeiende persoonlijkheid, en de relatie die hij opbouwt met mede-gevangene Duane (Steve Zahn) zijn de belangrijkste pluspunten van de film. De aspecten die ervoor zorgen dat dit niet “alweer zo’n” Vietnamfilm is, maar een gedenkwaardige belevenis.

Dengler is, net als ‘Rescue Dawn’, in feite totaal apolitiek. De enige reden dat de van oorsprong Duitse Dengler zich aansloot bij het leger was om te kunnen vliegen. Zo bezeten is hij van vliegen, dat, op het moment dat hij als kleine jongen oog in oog komt met een straaljagerpiloot is, alleen maar bewondering en jaloezie voor deze man kan voelen. Dat hij net bezig was zijn dorp te bombarderen deed niet ter zake. Vanaf dat moment was het duidelijk voor Dengler: “Little Dieter needs to fly”.

Dit is ook de titel van een documentaire die Herzog in 1997 over Dengler maakte. En nu dan zijn verhaal nog eens dunnetjes overgedaan met Christian Bale in de hoofdrol. Hij is geknipt voor de rol. Het zojuist genoemde citaat verwoordt hij met een fascinerende geestdrift. Als een kind met maar één droom of doel staat hij in het leven. Een eigenschap die hem waarschijnlijk ook zijn leven heeft gered. Vanaf het eerste moment dat hij gevangen wordt genomen in het kamp in Laos, wil hij ontsnappen. Hij heeft de vastberadenheid van Steve McQueen in ‘Papillon’ en de hersenen en creativiteit van een MacGyver. Door niets laat hij zich van de wijs brengen, ook al willen de andere gevangenen, onder leiding van een akelig mager uitziende Gene (Jeremy Davies), liever hun tijd uitzitten, wachtend op politieke acties.

Zijn optimisme werkt aanstekelijk, vooral wanneer hij het grootste gedeelte van de groep gevangenen achter zich krijgt door ze hoop te bezorgen op een goede afloop. De manier waarop de labiele Duane zich aan de mentaal en fysiek veel sterkere Dengler vastklampt is aandoenlijk en vormt het emotionele anker van de film. Het zou zo mooi zijn als juist deze goedzak deze hel – het kamp zelf, maar vooral de onherbergzame jungle – zou overleven. Met de hulp van de moedige, altijd positieve Dengler zou hij het wellicht kunnen klaarspelen.

Het is een wonder hoe Dengler zelf er heelhuids uit is gekomen gezien alles wat hij heeft moeten doorstaan. Herzog heeft duidelijk bewondering voor deze man en vond waarschijnlijk dat hij met zijn documentaire Denglers kracht en doorzettingsvermogen nog niet genoeg verbeeld had. Door de vorm van een fictiefilm te gebruiken kon hij nu enerzijds deze karaktereigenschappen nog eens extra onderstrepen, en anderzijds het volledige spectrum van tegenslagen tonen. En dat Christian Bale bereid was (fysiek) ver te gaan voor een filmrol, was al duidelijk geworden in ‘The Machinist’, waarin hij zichzelf tot een gratenpakhuis had gereduceerd.

In ‘Rescue Dawn’ krijgt hij ook heel wat te verduren en verliest hij heel wat pondjes. Geen wonder, dus, dat Dengler geen diepzinnige of hyperpatriottische leuzen voor zijn kameraden heeft, wanneer hij uiteindelijk als held wordt onthaald. Dengler is, net als de film, uitermate rechtlijnig en ongecompliceerd, maar juist hierdoor zo intrigerend. “Was het misschien zijn geloof in God en Vaderland die hem op de been hield?” wordt hem gevraagd. Nee, het was zijn geloof in een lekkere steak. Gelijk heb je, Dieter. Laat je niet gek maken.

Bart Rietvink

Waardering: 4

Bioscooprelease: 23 augustus 2007