Ricochet (1991)

Regie: Russell Mulcahy | 98 minuten | actie, drama, misdaad, thriller | Acteurs: Denzel Washington, John Lithgow, Ice-T, Lindsay Wagner, Kevin Pollak, Josh Evans, John Amos, Starletta DuPois, Jesse Ventura

‘Vroeger was alles beter’. Deze kreet zal veel mensen A) hoofdschuddend doen grimlachen of B) een grote gelukzalige glimlach om de mond doen toveren. In het geval van harde actiefilms lijkt het gezegde op te gaan. Geweldsfilms zoals ‘Ricochet’ uit 1991 worden tegenwoordig niet meer gemaakt. Een nog lompere en brutere film dan deze zal waarschijnlijk niet gemaakt worden.

Het verhaal begint met de introductie van de levensgevaarlijke crimineel Earl Talbot Blake (Lithgow). De misdadiger weet na een gewelddadige kraak te ontsnappen. Maar het leven van de man verandert totaal als hij jonge politieman Nick Styles (Washington) ontmoet. Styles weet op een onnavolgbare manier Blake in te rekenen. Eenmaal in de gevangenis wordt Blake verteerd door haat- en wraakgevoelens. Als de psychopaat omtsnapt zet hij een gruwelijk plan in werking om alles wat Styles heeft opgebouwd, te verwoesten. Van het privé-leven tot de droombaan van de agent: alles moet kapot.

Regisseur Russell Mulcahy heeft een zeer aparte en vreemde film gemaakt. De originele opbouw van de thriller wekt bewondering op, maar de karakteruitdieping is dan weer van erbarmelijk niveau. Het ene moment kijk je naar een spannende psychologische thriller, terwijl op een ander moment de film meer doet denken aan een cartooneske geweldsfilm. Waar wringt de schoen?

In de kern is ‘Ricochet’ een wraakfilm. Een wraakfilm met een bijzonder uitgangspunt: de kijker volgt namelijk de ‘bad guy’ die vergelding zoekt. De prent focust voor een groot gedeelte op de belevenissen van Blake, die in stilte broedt op wel erg sadistische wraakplannetjes. De feitelijke hoofdpersoon, Styles, krijgt in het begin van de film veel minder aandacht, maar het is wel degelijk Mulcahy’s intentie om dit karakter als hoofdpersonage neer te zetten. Gelukkig pakt deze originele manier goed uit: ondanks de bescheiden aanwezigheid van Denzel Washington in de proloog van de film, wordt het meteen duidelijk dat hij de held is. De man waarvoor sympathie voor opgebracht moet worden.

Het is absoluut geen grote opgave om Washington als ‘good guy’ te zien, want het is gewoonweg onmogelijk om Lithgow’s personage als held te zien. Zelden is er zo’n wrede, ijskoude filmschurk geweest als het karakter Blake. De Amerikaanse Lithgow zet een intens slecht personage neer dat ‘you love to hate’. Dat heeft als gevolg dat dit personage ‘larger than life’ overkomt, Blake is karikaturaal. Een vleesgeworden duivel, die totaal niets menselijks heeft. Ook veel andere personages lijden aan dit euvel.

De gevangenen zijn allemaal ‘slecht’, de politiemannen zijn allemaal dapper, straatbendes zijn stoer maar met een goede inborst en zo kun je bijna elk personage onderverdelen in platte en simplistische stereotypes. En daarnaast heb je Washington’s personage die als een soort heilige wordt afgeschilderd. De Styles die Washington neerzet, is een man die ontzettend nobel, aardig, intelligent, rechtvaardig is en ook nog eens een liefhebbende echtgenoot en zeer goede agent annex officier van Justitie is. Ondanks de poging tot karakteruitdieping, blijft Styles toch steken in een geromantiseerd beeld van een perfecte man. Er is geen enkele negatieve karaktertrek te bespeuren in de politieman.

Het gevolg van de simpele manier van de personage-uitdieping is dat er een wel erg zwart/witte weergave van goed en kwaad ontstaat. Door de wisselende machtsverhoudingen tussen de eendimensionale personen, doet ‘Ricochet’ soms denken aan een keiharde variant op de ‘Tom & Jerry’-cartoons. Maar in het geval van deze productie is dat niet zo erg, want de film heeft genoeg interessante eigenschappen.

Mulcahy heeft de film namelijk energiek gemonteerd, waarschijnlijk om enkele gaten uit de plot te camoufleren.
‘Ricochet’ is een prent vol vaart, die in sneltreinvaart voorbij dendert. Het tempo zorgt ervoor dat de film nooit inzakt, langdradig of saai wordt. Daarnaast is het spel van Lithgow erg aantrekkelijk om te zien. Zijn personage mag dan flinterdun zijn, hij maakt wel indruk als keiharde schoft. Lithgow gaat helemaal los in zijn rol en trekt met zijn angstaanjagend gemene kop en foute one-liners alle aandacht naar zich toe. De dialogen en citaten uit ‘Ricochet’ zijn zo overdreven lomp en grof, dat het grappig wordt. Ook de onvoorspelbaarheid en explosieve karakter van Lithgow’s performance maakt de prent zo spannend en onderhoudend. HipHopfans kunnen hun hart ophalen: grondlegger van de ‘gangsta-rap’ Ice-T speelt een belangrijke rol in de film.

Kortom elke zichzelf respecterende actiefan mag ‘Ricochet’ niet missen. Ondanks de vele tekortkomingen, biedt de film een spetterend en bikkelhard actie-avontuur zoals je die qua intensiteit tegenwoordig niet meer ziet in de bioscopen.

Frank v.d. Ven

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 10 januari 1992