Roman J. Israel, Esq. (2017)

Regie: Dan Gilroy | 122 minuten | misdaad, drama | Acteurs: Denzel Washington, Colin Farrell, Carmen Ejogo, Lynda Gravatt, Amanda Warren, Hugo Armstrong, Sam Gilroy, Tony Plana, DeRon Horton, Amari Cheatom, Vince Cefalu, Tarina Pouncy, Nazneen Contractor, Niles Fitch, Jocelyn Ayanna, Eli Bildner, Robert Prescott

Van de gewetenloze sergeant Alonzo Harris in ‘Training Day’ (2001), via de eervolle soldaat Trip in ‘Glory’ (1989) naar de gewaardeerde piloot met een heimelijk drankprobleem Whip Whitaker in ‘Flight’ (2012); Denzel Washington draait er zijn hand niet voor om. Hij speelt net zo makkelijk in een stevige actiefilm als ‘The Equalizer’ (2014) als in een gevoelig rechtbankdrama als ‘Philadelphia’ (1993). Washington geldt al zo’n drie decennia als een van de beste acteurs van zijn generatie en verdiende tussen 1987 en 2018 al acht Oscarnominaties, waarvan er twee verzilverd werden. Zijn meest recente Academy Award-nominatie kreeg Washington voor zijn hoofdrol in ‘Roman J. Israel Esq’ (2017), geschreven en geregisseerd door Dan Gilroy, de man achter de culthit ‘Nightcrawler’ (2014). Voor de titelrol in die film moest de acteur uit een heel ander vaatje tappen dan hij gewend is. Roman Israel is een merkwaardig personage, waarvan het vermoeden bestaat dat hij een stoornis in het autismespectrum heeft. Op het sociale vlak is hij op zijn zachtst gezegd nogal onhandig; een simpel gesprek met hem verloopt nooit soepel en zijn omgang met anderen beperkt hij dan ook tot het minimum. Met zijn opvallende, gedateerde kleding, enorme afrokapsel en plastic pilotenbril ziet hij eruit alsof hij in de jaren zeventig is blijven hangen, en dat geldt tevens voor zijn denkbeelden. Hij luistert naar muziek uit die tijd en aan de muur in zijn bedompte appartement prijken posters van politieke activisten uit die tijd, zoals Angela Davis en Bayard Rustin. Verder zien we in zijn woning kasten vol langspeelplaten en een hele plank vol pindakaas. Alsof hij nooit iets anders eet. En misschien is dat ook wel zo. Roman heeft een hoog ‘Rain Man’-gehalte.

Maar hoe excentriek hij ook is, Roman is ook een briljante kenner van de wet. Hij kent het complete wetboek van strafrecht van de staat Californië uit zijn hoofd en heeft een onuitputtelijke kennis van (historische) strafzaken. Hij is bovendien een idealist, met concrete denkbeelden over hoe de wetgeving zou moeten zijn geregeld. In de hoedanigheid van strafrechtadvocaat functioneert hij prima, zolang hij achter de schermen blijft ten minste. Al ruim dertig jaar werkt hij op een klein advocatenkantoor, dat veel pro-bonozaken op zich neemt en zich inzet voor de minderbedeelden in Los Angeles. Zijn partner William representeert de cliënten in de rechtbank en Roman stort zich op de wetboeken en het papierwerk. Zijn geordende leventje stort echter finaal in wanneer William op een dag een hartaanval krijgt en in het ziekenhuis belandt. Een herstel zit er niet meer in. Vooraf heeft William aan een van zijn oud-leerlingen, George Pierce (Colin Farrell), gevraagd de zaken af te handelen en het kantoor op te doeken. Als George in de gaten heeft over welke geniale feitenkennis Roman beschikt, biedt hij hem een baan aan in zijn eigen, enorme en vooral zeer commerciële advocatenkantoor. Omdat hij waarschijnlijk toch nergens anders aan de bak kan komen, neemt Roman het aanbod schoorvoetend aan. Hoewel hij direct al de nummer twee binnen het kantoor tegen zich in het harnas jaagt, houdt George hem de hand boven het hoofd. Hij geeft hem de zaak van Derrell Ellerbee (DeRon Horton), die medeplichtig is aan de moord op een plaatselijke winkelier. Om de jongen te helpen, maakt Roman enkele merkwaardige, atypische sprongen die hem onnodig in serieuze problemen brengen.

Denzel Washington is een acteur die een film compleet naar zijn hand kan zetten. Ook in ‘Roman J. Israel Esq.’ is de acteur de belangrijkste troef, naast het centrale personage. Roman is een memorabel figuur, die mateloos fascineert, juist vanwege zijn onhandigheid. Hij lijkt te zijn blijven hangen in de tijd en botst met de mores van de 21e eeuw, wat treffend in beeld wordt gebracht in de scène waarin Roman een lezing geeft in het centrum voor politieke activisten van Maya Alston (Carmen Ejogo). Hij verzoekt de mannen op te staan om plaats te maken voor de vrouwen – wat in zijn ogen hoffelijk is – maar de (veel jongere) aanwezige vrouwen vinden zijn oproep beledigend en neerbuigend. En zo weet Roman overal waar hij komt net het verkeerde te zeggen, zodat conflicten altijd op de loer liggen. Als karakterschets is ‘Roman J. Israel Esq.’ boeiend en onderscheidend. Daarom is het jammer dat Gilroy op plichtmatige wijze een conventioneel thrillerplot in zijn film heeft verwerkt én het nodig vond een (bescheiden) romantisch subplotje toe te voegen. De manier waarop Roman zich in de nesten werkt, komt min of meer uit het niets, omdat een en ander wordt aangezwengeld door acties die totaal niet passen bij de Roman zoals we die hebben leren kennen. En uitleg over waarom hij dit doet, krijgen we evenmin. Met in het achterhoofd het feit dat Gilroy na een eerste screening twaalf minuten uit de film geschrapt heeft om de film ‘efficiënter’ te maken, is het niet zo vreemd dat ‘Roman J. Israel Esq.’ niet echt coherent aanvoelt. Alsof de scenarioschrijver annex regisseur niet kon kiezen welke richting hij met zijn film uit wilde en daarom maar al zijn ideeën op een hoop heeft gegooid en vervolgens heeft getracht er enige lijn in aan te brengen.

Dankzij de met volle overtuiging spelende Denzel Washington, een sobere en oerdegelijke Colin Farrell en de prettige sfeer die Dan Gilroy weet te creëren kijkt ‘Roman J. Israel Esq.’ prettig weg. Een fijne, funky 70’s soundtrack, de stijlvolle sets en karakteristieke locaties in Los Angeles vormen daar een aangename aanvulling op. Toch haalt Gilroy niet uit zijn film wat erin zit. Hij schippert te veel tussen karakterschets van een kleurrijk personage en conventionele actiethriller in een rechtbanksetting en durft geen keuze te maken, waardoor zijn film niet de impact heeft die hij had kunnen hebben. En die een fascinerend figuur als Roman Israel eigenlijk wel verdiend had.

Patricia Smagge

Waardering: 3

DVD- en blu-ray-release: 23 mei 2018