Ruby Kieuwmans: tiener met tentakels – Ruby Gillman, Teenage Kraken (2023)
Regie: Kirk DeMicco, Faryn Pearl | 90 minuten | animatie, actie | Nederlandse stemmencast: Tina de Bruin, Roosmarijn Wind, Yannick Jozefzoon, Karin Bloemen, Erik van Muiswinkel, Carolien Spoor, Edwin Jonker, Valentijn Avé, Dennis Willekens, Carolina Dijkhuizen, Moïse Trustfull | Originele stemmencast: Lana Condor, Toni Colette, Colman Domingo, Blue Chapman, Will Forte, Jane Fonda, Liza Koshy, Ramona Young, Eduardo Franco, Jaboukie Young-White, Annie Murphy, Sam Richardson
Weinig mythische dieren hebben zo’n slechte reputatie als de Kraken. De reuzeninktvis die volgens de overlevering met zijn tentakels de grootste schepen naar de oceaanbodem kon trekken, dook voor het eerst op in Scandinavische fabels. Het reusachtige monster met acht oersterke armen zou in de vroege Middeleeuwen zijn opgedoken in de wateren voor de kusten van Noorwegen en Groenland. Zeelieden meenden in de verte een eiland te zien, maar toen ze dichterbij kwamen, bleek dat te bestaan uit een massa hoofden, horens en zwaaiende tentakels die het gemunt hadden op voorbijvarende schepen. Als de Kraken duikt, zou daarbij zo’n enorme draaikolk ontstaan dat hij er zelfs het grootste schip mee tot zinken zou kunnen brengen. In werkelijkheid hebben deze zeelui waarschijnlijk resten van dode dieren gezien, waarschijnlijk grote exemplaren van de werkelijk bestaande reuzenkraak (waarvan het grootste gemeten dier ‘slechts’ 71 kilo woog) of pijlinktvis (in gewicht vergelijkbaar met een edelhert). Niets heftigs, maar een mythe was geboren. De Kraken vormde de inspiratiebron voor meerdere verhalen en gedichten (die van Tennyson uit 1830 en natuurlijk ‘20.000 Mijlen onder de zee’ van Jules Verne uit 1870 zijn het bekendst) en later werd het mythologische beest ook opgevoerd in stripverhalen, videogames en diverse films, waaronder natuurlijk ‘Pirates of the Caribbean: Dead Man’s Chest’ (2006) en ‘Clash of the Titans’ (2010; Liam Neeson zwerft met zijn tot meme gebombardeerde ‘Release the Kraken!’ nog rond over het internet).
Dat dit mythologische wezen, dat normaliter dus wordt opgevoerd om angst aan te jagen, ook een veel lievere kant heeft, zien we in ‘Ruby Gillman, Teenage Kraken’ (2023), een animatiefilm uit de stal van DreamWorks die in Nederland en Vlaanderen ook te zien is in de nagesynchroniseerde versie, onder de titel ‘Ruby Kieuwmans, tiener met tentakels’. Producent Kelly Cooney Cilella liet weten dat de het project al een poosje in de steigers stond. ‘Het idee van een zeemonsterfamilie, de Gillmans, die op het land is komen wonen en zich in het volle zicht verbergt voor de mensen werd al een tijd geleden gepitcht bij DreamWorks.’ De focus verschoof later naar Ruby, de 15-jarige dochter van de Gillmans, die niet alleen met standaard puberperikelen te maken krijgt, maar bij wie de hormonen bovendien het reusachtige wezen wakker schudden dat diep in haar verborgen zit: Ruby is een Kraken en dat kan ze niet langer verborgen houden voor haar omgeving, hoe graag ze dat ook zou willen. Het innemende, onzekere tienermeisje dat een groot geheim heeft waarvan ze beslist niet wil dat haar klasgenootjes het weten; dat hebben we eerder gezien. Natuurlijk is regisseur Kirk DeMicco (‘The Croods’ 1&2) de eerste om de films van John Hughes, ‘Easy A’ (2010), ‘Ladybird’ (2017) en ‘Booksmart’ (2019) als referentiekader te noemen, maar de liefhebber van animatiefilms herkent natuurlijk direct ook de opvallende overeenkomsten met de Pixarfilm ‘Turning Red’ (2022) in de omschrijving. Zoals zo vaak het geval is, komen twee concurrerende animatiestudio’s tegelijk met een thematisch vergelijkbare film op de proppen. Wie er eerder was? Tja, zeg jij het maar.
Dan het verhaal: De 15-jarige scholiere Ruby Gillman probeert een zo normaal mogelijk leven te leiden in het stadje Oceanside, Californië. Voor zo dat gaat natuurlijk als je eigenlijk een Kraken bent. Haar ouders zijn als de dood dat hun geheim uitkomt – ze zijn nu net zo lekker geassimileerd – dat ze bijzonder streng zijn voor hun dochter. Zo wordt het Ruby verboden om naar de ‘prom’ (het examenfeest) te gaan, omdat het gevierd wordt op een schip. Tot grote teleurstelling en frustratie van Ruby natuurlijk, want zij had graag met haar ‘crush’ Connor willen dansen. Haar vrienden halen haar over om stiekem toch te gaan, maar net wanneer ze Connor wil meevragen, valt hij in het water. Ruby’s eerste reactie: erachteraan springen om hem te redden. Terwijl de jongen ervan overtuigd is dat het nieuwe meisje, Chelsea van der Zee, degene is die hem gered heeft, voelt Ruby al snel dat haar duik in het water iets in haar heeft veranderd. Tijdens een bezoekje aan de schoolbibliotheek transformeert ze in haar ware gedaante: een reusachtige Kraken. Het blijkt dat ze uit een illustere onderwaterfamilie komt. In iedereen in de vrouwelijke lijn, dus ook in haar moeder, schuilt een enorm en krachtig zeemonster. Woedend dat haar moeder haar dat niet eerder verteld heeft, vlucht Ruby de oceaan in, op zoek naar haar Grandmamah, die de koningin der krijgers van de Zeven Zeeën is. Die vertelt haar dat ze een prinses en troonopvolger is, maar dat de kwaadaardige zeemeerminnenheerseres Nerissa de onderwatervrede bedreigt. Kan Ruby haar oma helpen de Drietand van Oceanus weer in het bezit te krijgen en Nerissa tegen te houden?
‘Ruby Gillman’ kent zowel in de originele als in de Nederlandse versie een prima stemmencast. In de Engelstalige versie spreekt de jonge Lana Condor de stem in van Ruby en horen we onder anderen Toni Collette (moeder Agatha), Jane Fonda (Grandmamah), Colman Domingo (vader Arthur) en Will Forte als schipper en tourguide Gordon Lighthouse. In de Nederlandse vertaling schitteren onder anderen Tina de Bruin, Karin Bloemen, Edwin Jonker, Erik van Muiswinkel, Carolien Spoor en Roosmarijn Wind.
Grootste kracht van ‘Ruby Gillman, Teenage Kraken’ is de titelheldin. Ruby is een personage dat je direct in je armen sluit. Sympathiek en vrolijk, maar ook onzeker en nog duidelijk zoekende naar zichzelf. Dat ze stiekem een enorme nerd is met een passie voor kwadratische vergelijkingen geeft haar iets eigens en haar kalverliefde voor Connor, een jongen met een enorme bos blauwpaarse krullen, is geloofwaardig. Net als het feit dat ze het spannend vindt om hem mee te vragen naar het schoolfeest. Het is jammer dat de andere personages niet dezelfde aandacht hebben gekregen, want zij zijn een stuk minder innemend. Wanneer de focus verlegd wordt van de tienerproblematiek van Ruby naar de dreigende onderwaterwereldoorlog, verliest ‘Ruby Gillman’ jammer genoeg veel van zijn charme. Waarom moeten sommige filmmakers toch gelijk weer zo groot denken? Had het nou maar gehouden bij de tienermeisjesperikelen, in plaats van het drama van de halve wereld op de schouders van een jong meisje te leggen. Dan had deze film wellicht kunnen wedijveren met ‘Turning Red’. Nu blijven we hangen in een half gelukte film die zowel visueel als tekstueel best aardige vondsten herbergt, maar die over de breedte op alle fronten net tekort komt. Ondanks dat dit niet DreamWorks beste werk is, biedt ‘Ruby Gillman’ anderhalf uur lang prima vermaak, zeker voor jongere kijkers. Maar erg lang zal dit verhaaltje niet blijven hangen.
Patricia Smagge
Waardering: 2.5
Bioscooprelease: 28 juni 2023
VOD-release: 11 oktober 2023
DVD- en blu-ray-release: 11 oktober 2023