Ryna (2005)
Regie: Ruxandra Zenide | 94 minuten | drama | Acteurs: Doroteea Petre, Valentin Popescu, Matthieu Rozé, Nicolae Praida, Aura Calarasu, Theodor Delciu, George Custura, Radu Romaniuc, Constantin Ghenescu, Dana Talos, George Robu, Oxana Moravec
‘Ryna’ is een typische kleine, maar fijne filmhuisfilm van de hand van regisseur Ruxandra Zenide. Na haar debuut met de korte film ‘Green Oaks’ uit 2003, is dit haar eerste lange speelfilm. Zelf schreef ze ook mee aan het scenario, dat ogenschijnlijk simpel is, maar wel indruk maakt ondanks de duidelijke aanwezigheid van een ‘formule’ die bekend is van talloze andere films.
Prachtig geschoten door Marius Panduru in de Donau-delta van Roemenië, vol met weidse vergezichten, die net zo leeg aanvoelen als het leven van de personages. De delta is een sterke metafoor voor het alsmaar voortkabbelende bestaan in een arm Roemeens stadje, waar eigenlijk nooit echt iets verandert.
Doroteea Petre debuteert als het titelpersonage Ryna, die door haar vader steeds strenger wordt behandeld naarmate ze meer vrijheid wil en niet meer de hele dag als een jongen gekleed door het leven wil gaan en stilletjes geniet van haar passie fotografie. Haar rol is zwaar en veeleisend, maar Petre doorstaat alle testen met glans. Haar acteerprestatie is er één van formaat, waarbij ze in één oogopslag laat zien dat onder haar jongensachtige, kortgeschoren hoofd en de smerige overalls die ze aan heeft, een jonge vrouw gevangen zit die op zoek is naar zichzelf en haar plaats in de wereld. Haar wilskracht houdt haar op de been, door te dromen van een andere wereld en zich op haar hobby te storten. Petre heeft maar weinig tekst, maar weet door haar lichaamstaal en enkele goed gekozen shots waarin ze zich terugtrekt op een pier aan het water, haar emoties glashelder over te brengen. Extra triest voor Ryna is dat ze geen vrienden of vriendinnen heeft om mee te praten. Haar hele leven wordt beheerst door de dominerende mannen om haar heen, die op hun beurt gevangen lijken te zitten in een spiraal van armoede en drank.
Vader Biri (Valentin Popescu) is een sadistische dronkaard, wiens bedrijf niet zo goed loopt en probeert toevallige passanten en lokale inwoners op te lichten door hogere kosten voor reparaties aan hun auto’s te rekenen. Het gezin wordt verder gecompleteerd door de timide moeder (Aura Calarasu) en sympathieke, maar licht dementerende opa (Nicolae Praida), die Ryna ook niet echt kunnen steunen als het erop aan komt. Al doet opa zijn best om uit zijn steeds vreemdere gedragspatronen te komen om haar nog enigszins bij te staan. Het is een wrange ironie dat hij eigenlijk de enige normale man is in Ryna’s leven. De rest van het stel roept alleen maar gevoelens van minachting of verachting op door hun gedrag. Slechte voorbeelden lopen er genoeg rond: de ziekelijk jaloerse postbode (Theodor Delciu) die een ontluikende romance met Ryna lijkt te beleven, de Franse antropoloog George (Matthieu Rozé) en – als belangrijkste – de corrupte burgemeester (George Custura), die zijn wellustige blik op Ryna laat vallen.
‘Ryna’ is een grimmige film, over hopeloosheid en de uitzichtloosheid van het bestaan, waarvan lijdzame vrouwen het slachtoffer zijn van gemene, gefrustreerde mannen en waar men in vicieuze cirkels om elkaar heen draait. Er hangt de hele film een gevoel van onheil in de lucht (zelfs als men niet vooraf de tekst op de dvd-hoes of de synopsis heeft gelezen), die inderdaad culmineert in een traumatische en voorspelbare gebeurtenis. Alleen helemaal op het einde van de film is er een sprankje hoop voor Ryna zelf, maar zelfs hier beklijft de vraag hoe lang zij die hoop op een beter leven ook levend kan houden.
Het is knap gemaakte film, die niet altijd gemakkelijk is om naar te kijken en die traag op gang komt. Het is door de knappe prestatie van Petre dat ‘Ryna’ echt de moeite waard is om te kijken. De film won de prijs voor beste film op het filmfestival van Valencia.
Hans Geurts