Sacro GRA (2013)

Regie: Gianfranco Rosi | 93 minuten | documentaire

Wie heeft er niet eens over nagedacht, als je met 120 kilometer per uur over de snelweg raast – of erger: stilstaat in de file. Wie zijn al die andere mensen? Waar gaan ze naar toe? Wat hebben ze vandaag gedaan? Met ‘Sacro GRA’ komt filmmaker Gianfranco Rosi tegemoet aan deze universele nieuwsgierigheid en gunt ons letterlijk een blik in de levens van een aantal Romeinen. Raakvlak is hun verbintenis (iets wat je soms maar van de filmmaker aan moet nemen trouwens) met de 68 kilometer lange GRA (Grande Raccordo Anulare), de ringweg van Rome. Soms grappig, soms ontroerend, af en toe echter ook  – helaas – wat saai.

Rosi stelt in zijn prijswinnende documentaire (als eerste documentaire ooit won ‘Sacro GRA’ de Gouden Leeuw in Venetië 2013) ogenschijnlijk willekeurig gekozen mensen centraal. Een ambulancemedewerker (zo ongeveer de enige die zich daadwerkelijk op de snelweg begeeft in de film), een steenrijke man van adel die zijn enorme huis verhuurt voor bed & breakfast maar ook als decor voor fotoromans (welkom in de jaren tachtig!), een man die de palmbomen langs de weg inspecteert op insecten, een palingvisser en zijn Oekraïense importbruid, een dochter die af en toe antwoord geeft op de eindeloze stroom uitspraken – soms triviaal, soms filosofisch – van haar vader… Dit zijn de mensen die met enige regelmaat in ‘Sacro GRA’ terugkeren, maar er zijn er ook die we slechts één keer zien. Twee jonge strippers bijvoorbeeld, of een groep vrouwen die in overbelicht beeld iets religieus zien in de zon. Rosi geeft de kijker geen kans een band op te bouwen met de personages, hij observeert slechts, geeft geen achtergrondinformatie en vaak blijft ook de connectie met de GRA achterwege. Dat geeft hem de vrije hand om vast te leggen wat hij wil en de volstrekte willekeur daarvan moet je maar net liggen.

‘Sacro GRA’ toont ons een ander Rome dan dat we uit de vakantiefoto’s kennen. De stad is grauw, troosteloos, veel mensen hebben moeite om de eindjes aan elkaar te knopen. De snelheidsmaniak die in de ambulance geholpen wordt nadat hij zichzelf totaal in de kreukels gereden heeft vraagt hoopvol: “Ik kan morgen toch wel weer werken?” en op het ontkennende antwoord: “Wie gaat me dan betalen?” De seksindustrie floreert, in te krappe appartementjes waar vliegtuigen regelmatig overheen suizen, wonen veel mensen dicht op elkaar. Een slice of life, maar wat Rosi nu precies wil zeggen met deze sterk versnipperde human interest verhalen, is niet altijd duidelijk. De grote gemene deler ontbreekt, zeker omdat de verbondenheid met de snelweg niet altijd even duidelijk is. Het tonen van de tegenstelling natuur en verstedelijking ligt voor de hand, als we een kudde schapen zien grazen, zich niets aantrekkend van het lawaai dat de auto’s produceren. Maar ook de natuur kan haar gang gaan in al haar destructieve kwaliteiten, zo toont de insectendeskundige, die heel sinister de schreeuw van larve opneemt om diens soortgenoten tegelijkertijd te lokken en weg te jagen in de hoop de palmbomen te redden. De fraai geschoten beelden zijn vaak op een hypnotiserende wijze onderhoudend, terwijl de balans toch soms ook uitslaat naar langdradigheid. Dat de documentaire dan zonder duidelijke climax of opbouw is gemaakt, maakt dat het toch net niet die pakkende film is geworden die het had kunnen zijn.

Monica Meijer

Waardering: 3

Bioscooprelease: 15 mei 2014