Sagan (2008)
Regie: Diane Kurys | 117 minuten | biografie | Acteurs: Sylvie Testud, Pierre Palmade, Lionel Abelanski, Jeanne Balibar, Arielle Dombasle, Denis Podalydès, Guillaume Gallienne, Samuel Labarthe, Gwendoline Hamon, Alexis Michalik, Chantal Neuwirth, Margot Abascal, Silvie Laguna, Bernard Crombey, Alexia Stresi, Nora Habib, William Miller, Victor Sévaux, Jean-Claude de Goros, Jenny Arasse, Hélène Arié, Yann Babilée, Agnès Château, Guillaume Denaiffe, Clémence Lenorman, Caroline Pascal, Alain Pointier, Rémy Roubakha
Oh biopic, wat ben je toch een gemakkelijk en toch oh zo moeilijk genre!
In een verzorgde stijl en met een actrice die met flair, zowel fysiek als mentaal, de charmante én egocentrische hoofdpersoon neerzet, wordt ons een verhaal voorgeschoteld dat we al kennen, hoewel het niet saai is. Daarmee zijn meteen de grootste complimenten vergeven. Diane Kurys is met ‘Sagan’ in de voor de hand liggende valkuilen getrapt. Het uitgebreide en gedetailleerde leven van een zo uitbundige vrouw kan niet tot intimiteit worden teruggebracht als je geen stelling neemt over het hoe en waarom en die stelling in je film verduidelijkt, of op zijn minst onderzoekt. En dan kan je meteen een heleboel details weglaten.
In de meeste genres zijn personages de hele film bezig met het uitwerken van of het ervaren en rechtzetten van hun gedachten en daden in een tijdsbestek van hooguit een paar jaar, maar vaker nog een week, een dag of zelfs maar een paar uur. Terwijl in biopics altijd het hele leven de revue lijkt te móeten passeren, wat per definitie tot oppervlakkigheid lijdt. Maar het lijkt wel of filmmakers dat niet durven, een ingezoomde versie maken van het leven van hun non-fictieve hoofdpersonage, of eentje waarbij in ieder geval de gebeurtenissen naar de achtergrond verplaatst worden om het innerlijke leven tot leidraad te maken. Uiteraard wordt de film dan wel wat persoonlijker, wellicht iets introverter.
Kijk, dat Françoise Sagan (pseudoniem van Françoise Quoirez), problemen heeft met matigheid en dat ze zich nogal overgeeft aan excessen, dat zien we ook wel. Dat ze een intellectueel is, horen we in de voice-over – met af en toe mooie levensbeschouwelijke uitspraken – en dat ze veel vrienden om zich heen heeft, die haar toch behoorlijk trouw blijven, is ook neergezet. We zien ook dat meerdere huwelijksbootjes zinken, maar hoe en waarom blijft toch een beetje aan de oppervlakte drijven. Ineens is het een feit en dan ineens is ze weer aan de drugs, ineens heeft ze weer een boek af; we zien (en dat gebeurt ook al te vaak in biopics) zelden tot nooit het echte werk dat schuilgaat achter al die goede boeken. Dat zou misschien óók saai kunnen zijn, maar het zorgt er wel voor dat we ons iets minder goed inleven in de werkelijke wereld van iemand die per slot van rekening toch schrijfster is.
De vertelling loopt ook erg keurig langs de chronologische lijn, van carrière en belangrijke persoonlijke gebeurtenissen zoals ontmoetingen met nieuwe interessante personen, die vervolgens beste vriend, vriendin of huwelijkspartner worden, de rijkdom, de flamboyante levensstijl, het auto-ongeluk, de geboorte van de zoon en de verstoting van diezelfde zoon, tot de steeds groter wordende afhankelijkheid van verschillende vormen van drugs: morfine (na het ongeluk), drank en sigaretten en later cocaïne. Alles komt keurig aan bod. In het laatste halfuur komt het een beetje bij elkaar en slaat de ultieme en oh zo gevreesde eenzaamheid als een moker toe. Naar het hoe en waarom laat Kurys ons toch te veel gissen.
‘Sagan’ is geen slechte film, maar hoewel alles verzorgt oogt en de goede acteerprestatie van Sylvie Testud (de titelrol) buiten kijf staat, hebben we hier te maken met een de vertelling die van start tot finish als een Olympisch atleet door het leven van Sagan rent en pas even voor die finish gas terug neemt. Misschien geeft dat wel goed weer hoe Sagan leefde, jachtig en onrustig, maar het geeft ons als kijker te weinig houvast om ons werkelijk met haar te verbinden en echt te begrijpen wie ze was. Dat moet je niet zien, dat moet je voelen en daarvoor krijgen we niet genoeg ruimte. Bij een film over een muziekster kan je nog genieten van de mooie muziek, maar bij een film over een schrijfster verlaat je dan onbevredigd de filmzaal.
Arjen Dijkstra
Waardering: 2.5
Bioscooprelease: 2 oktober 2008