Salaam Bombay! (1988)

Regie: Mira Nair | 110 minuten | drama | Acteurs: Shafiq Syed, Anjaan, Amrit Patel, Murari Sharma, Ram Moorti, Sarfuddin Qurassi, Raju Barnad, Raghubir Yadav, Aneeta Kanwar, Nana Patekar, Irshad Hashmi, Hans Vithal, Mohanraj Babu, Chandrashekhar Naidu, Kishan Thapa, Chanda Sharma, Shaukat Azmi, Haneef Zahoor, Jamila, Ramesh Rai, Shaukat H. Inamdar, Irfan Khan, Neil Gettinger, Yunus Parvez, Habib Azmi, Ramesh Gohil, Sanjna Kapoor, Biswadeep Chatterjee, Ameer Bhai, Ajju Kasam, Double Battery Stafford, Rana Singh, Ali Bhai, Dinshaw Daji, Jayant Joshi, Prashant Jaiswal, Joyce Barneto, Hassan Kutty, Preshit Shringarpure. B.D. Sharma, Mohammed Ali, Dilip Das, Alfred Anthony, Ramesh Deshavani, Anjan Srivastava, Eric Paymaster, Sulbha Deshpande, Mohan Tantaru, Sheikh Haroon

“Salaam Bombay!” prijkt de titel van Mira Nairs drama over het straatleven in Bombay enthousiast op de dvd-hoes, alsof het een stad van onbegrensde mogelijkheden is en het leven daar pas echt begint. Welkom! Gegroet! Sla je slag! Het is het epicentrum van al die vrolijke Bollywoodfilms en bruisen doet het er wel degelijk, maar voor Krishna en vele andere straatkinderen in Bombay, waar de film aan opgedragen is, is het leven één en al misère. “Ga niet weg,” zegt een personage in de film wanneer zijn vrouw hem wil verlaten, “Bombay zal je verslinden.” Zo is het, en dit gegeven laat regisseuse Nair op een integere, invoelende manier zin in haar film. Een film die ondanks de slechte omstandigheden van zijn personages gelukkig ook warmte en charme bezit, en altijd blijft boeien.

Nair laat onomwonden zien hoe de realiteit is. Het wordt ook niet ineens beter, hoezeer de kinderen ook proberen om uit hun erbarmelijke situatie te komen. Er zijn strohalmen en momenten die hoop en verlichting bieden – zoals het geheime bewaarplekje voor het geld van Krishna waar hij langzaam maar zeker 500 roepies in wil sparen, zijn vriendschap met de volwassen man Chillum, zijn romantische gevoelens en voorzichtige band met het Sri Lankaanse meisje “Sweet Sixteen” dat als maagd zal worden verkocht, of heel kort de surrogaatmoederband die hij met de vrouw van Baba mogelijk kan ontwikkelen – maar de harde conclusie is toch dat voor 99% van de straatkinderen in Bombay de toekomst uitzichtloos is en dus is er voor Krishna ook geen makkelijke uitweg mogelijk. Dit is geen sprookje zoals ‘Slumdog Millionaire’, waarin een straatkind heel toevallig de wijsheid heeft opgedaan die nodig is om alle vragen in een quiz te beantwoorden en zo een miljoen weet te winnen. Iedereen die zich betrokken voelt bij het lot van straatkinderen in India en daarbij niet lastig wenst te worden gevallen met geforceerde feel-good eindes om de kijker niet met een slecht gevoel naar huis te laten gaan, doet er goed aan ‘Salaam Bombay!’ een kans te geven.

‘Salaam Bombay!’ is authentiek en weigert om de scherpe randjes van het verhaal af te vijlen, maar dat betekent niet dat de kijker in een depressie zal schieten bij het kijken naar de film. De kinderen zijn ontwapenend in hun kind-zijn, en het is mooi om te zien dat ze altijd vreugde kunnen beleven, hoe ernstig hun situatie. Prachtig is de scène waarin Krishna voor het eerst de vrouw van Baba, die prostituee is, en haar dochtertje Manju ontmoet en spontaan met haar een dansje doet wanneer haar favoriete liedje op de radio is. Ook leuk is het wanneer Kirshna met zijn maatjes een Bollywoodfilm bekijkt in de bioscoop en ze met zijn allen in hun stoelen mee zitten te dansen en zingen met de actrice in de film. En schattig is het wanneer Krishna een kuikentje meeneemt voor het meisje “Sweet Sixteen” tijdens zijn schoonmaakwerk in kippenhokken.

Maar ‘Salaam Bombay!’ is zeker geen vrolijke film. Krishna wordt tijdens bestolen, geslagen, in de gevangenis gegooid, en kan niemand vertrouwen. Sweet Sixteen is een meisje dat wordt ontvoerd en geprepareerd wordt (besneden, bijvoorbeeld) om als maagd verkocht te worden aan de hoogste bieder. Chillum, lange tijd Krishna’s enige (volwassen) vriend, raakt door drugs en werkloosheid aan lager wal, en verdwijnt uit Krishna’s leven. Uiteindelijk is Krishna echt alleen op zichzelf aangewezen en Bombay kan hem niet helpen.

Ook wordt geraakt aan het onderwerp van prostitutie en pooiers en hoe moeilijk het is om een kind op te voeden met zo’n (verplichte) levensinvulling. Het is vreselijk om te zien hoe de vrouw van Baba langzaam haar dochtertje kwijtraakt, wanneer het meisje wordt opgepakt en door een overheidsinstelling zal moeten worden opgevoed omdat haar moeder in de prostitutie zat. Ze wil ermee stoppen en houdt zichtbaar veel van haar dochtertje maar haar thuissituatie is onhoudbaar. Haar man Baba zegt dat hij haar uit de prostitutie heeft gered en het beste met haar voor heeft maar is erg dominant en bij vlagen sadistisch voor zijn personeel. Toch lijkt hij ook soms zijn leven te willen beteren, wanneer hij bijvoorbeeld Sweet Sixteen weg wil halen uit haar gedoemde wereldje, (soms) teder is voor zijn vrouw en werkelijk om zijn dochtertje lijkt te geven wanneer hij haar in de gevangenis opzoekt. Zelfs één van de grootste schurken van de film is dus niet volledig slecht en is driedimensionaal vormgegeven.

‘Salaam Bombay!’ komt zo authentiek over als een documentaire. Het rumoer in de straatjes van Bombay en het gedrag van de kinderen is letterlijk uit het leven gegrepen, met vaak beelden van echte straatkinderen die op de achtergrond aanwezig zijn. Het is een film die indruk maakt en laat zien hoezeer de onschuld en ongedwongenheid van kinderen behouden moet blijven. Laat Krishna en zijn vrienden niet wegkwijnen en op een natuurlijke manier volwassen worden. Dat zijn we als mensheid aan ze verschuldigd.

Bart Rietvink

Waardering: 4

Bioscooprelease: 2 februari 1989