Salem (2023)

Regie: Jean-Bernard Marlin | 103 minuten | drama, fantasie | Acteurs: Oumar Moindjie, Dalil Abdourahim, Wallenn El Gharbaoui, Rachid Ousseni, Mohamed Soumaré, Inès Bouzid, Maryssa Bakoum, Amal Issihaka Hali, Touma Mbae, Taoufiki Issoufa, Soilahoudine Ahamadi, Saïd Hamada, Hervé Montagut, Anthony Portelli, Anthony Krehmeier, Souwa Ali, Assia Salimini, Sabine Ahamada

De veertienjarige Djibril (Dalil Abdourahim) behoort tot een bende uit een ruige buurt van Marseille. Zijn vriendinnetje Camilla (Maryssa Bakoum) komt echter uit een Krekel-nest, de rivaliserende bende. Bovendien blijkt ze zwanger. Dus zijn de rapen dubbel zo gaar. Ondanks dat de tortelduifjes zich proberen te onttrekken aan het bendegeweld, worden ze er keihard terug ingesleurd als Djibril zijn ongeboren kindje Ali, die zich in zijn visioenen openbaart als de oplossing voor de vicieuze cirkel aan geweld, ten koste van alles wil beschermen.

Flashforward: Djibril (Oumar Moindjie speelt de volwassen versie) verlaat na meer dan tien jaar de gevangenis waar hij voor de één bekend staat als religieuze freak en voor de ander iemand met helende gaven. Welke kant je ook kiest als kijker, het is duidelijk dat Djibril worstelt met zijn spirituele kant. Ook keert zijn gewelddadige voorgeschiedenis bij de bende als een boemerang terug. Daarbovenop probeert hij contact te leggen met zijn dochter die nu bijna even oud en eigenwijs is als toen hij de bak inrolde.

Mannen botsen als bokken, families vallen uiteen en geloof verbindt maar splijt ook even hard de gemeenschap in ‘Salem’. Voor Djibril, wel of geen valse profeet, is Marseille als dansen op een vulkaan. Het voelt als het oude Jerusalem (ook wel Salem genoemd) voordat de Messias de poorten binnenwandelde. Dit Marseille is een 21ste-eeuwse versie van Babylon met migranten die om sociaaleconomische redenen vastzitten in arme en gewelddadige wijkbubbels. Het is geen wonder dat religie in deze bubbels de enige houvast is. Maar evenals in het oude testament kan de godheid ook wraakzuchtig zijn. Zo is ‘Salem’ even rauw emotioneel als irrationeel. Het werkt best verfrissend hoe het vloeken in de kerk daadwerkelijk de taal van de straat is en dat geweld en lust in de lucht hangt alsof het een verkoelend zomerbriesje is.

Evenals Djibril zit het ‘Dune’ van Marseille, zuchtend onder de vet aangezette religieuze toon, in een identiteitscrisis over wat het wil zijn en hoe het zijn brede vertelambitie in toom houdt. Van de hak op de tak wisselt het tussen een Romeo en Julia in de banlieue, een wraakengelverhaal, een snoeiharde misdaadthriller, een religieuze allegorie over het einde van de wereld en een sociaaldrama. De ambitie van regisseur Jean-Bernard Marlin is bewonderenswaardig. Het kan echter ook te veel van het goede zijn. Marlin laat bijvoorbeeld al genoeg originaliteit voor één film zien in hoe hij het rauwe leven van Djibril samensmelt met de apocalyptische taferelen, zoals in ‘Take Shelter’ (Jeff Nichols, 2011), die volgen uit zijn religieuze visioenen.

Ook de samenhang van het verhaal, dat zich uitspant over een vrij lange periode, lijdt onder de ambitie. Het heeft iets teveel losse eindjes, zoals de doodgebloede relatie met Camilla (die zonder enige uitleg als volwassene constant onder de blauwe plekken rondloopt met op iedere arm een zuigeling. De lijdensweg van Maria Magdalena is er niks bij). Het is alsof een aantal subplots niet goed zijn uitgeschreven dan wel gesnoeid. En hoewel het vele verspringen tussen de tijden niet helpt, kan de montage niet verbloemen dat een belangrijk aandeel van de acteurs zwak presteert. Al met al wekt de driftige film onstuimige interesse op maar vertelt het tevens het verhaal soms zo verwarrend en vluchtig dat het op het randje van frustrerend is.

Roy van Landschoot

Waardering: 3

Bioscooprelease: 13 juni 2024