Schatjes! (1984)

Regie: Ruud van Hemert | 98 minuten | komedie | Acteurs: Peter Faber, Geert de Jong, Akkemay, Frank Schaafsma, Pepijn Zomer, Olivier Zomer, Erik Koningsberger, Rijk de Gooijer, Arie van Riet, Esgo Heil, Rolf Weber, Cees van Oyen, Sue Ellen Somer, Gerbin Stet   

Het is nogal vervelend wanneer je zoon met zijn brommer door je net geharkte tuintje banjert. Vervelender is het al wanneer je dochter een levensgroot, voor jou bedoeld, scheldwoord van drie letters in het gras maait. Maar een bom in je slaapkamer, geplaatst door je eigen kinderen, doet de emmer overlopen. De familie Gisberts raakt in ‘Schatjes!’ steeds meer in verval en een tragisch einde lijkt onvermijdelijk.

‘Schatjes!’ is een lekkere komedie met een zwart randje. Zo trakteert regisseur Ruud van Hemert je op een reeks pesterijen van kinderen tegen hun ouders en vice versa. De onderlinge rottigheid varieert van betrekkelijk onschuldige uitingen (scheten laten) tot het opzoeken van de fatsoensgrens, zoals het vullen van een fles whisky met lauwwarme urine. De wederzijdse stekeligheden nemen toe, waardoor de hilariteit langzamerhand plaats maakt voor schaamte en begrip voor de onmacht van beide ouders. Voorbeeld is de terreurdaad, minutieus beraamd door de oudste zoon (Frank Schaafsma), die pa en ma Gisberts (Peter Faber en Geert de Jong) bijna het leven kost.

Regisseur Ruud van Hemert, van ‘Honneponnetje’ (1988) en ‘Feestje’ (2004), slaagt erin de spanning gedurende de film op te bouwen en vast te houden. Het openingsshot verraadt al dat vader Gisberts de controle over zijn kinderen kwijt is. De riante villa van de familie lijkt een plaatje, maar de werkelijkheid is geheel anders. Vader Gisberts is helikopterpiloot, maar de discipline en strakke hand van het leger ontbreken volkomen in het gezin. Niets helpt. Zelfs een door de ouders bedacht beleid van “zero tolerance” werkt averechts.

Peter Faber en Geert de Jong dragen ‘Schatjes!’. Faber speelt de rol van vader John Gisberts met verve. Gaandeweg transformeert vader in een sadistisch sekreet dat zijn kinderen à la Jack Nicholson met bijl en al te lijf gaat. De Jong excelleert als moeder voor wie de jaren gaan tellen. Je kunt niet eens spreken van een relatie tussen moeder en dochter (Akkemay), zeker niet wanneer beide dingen naar, jawel, dezelfde tennisleraar. Rijk de Gooijer is de driftige legercommandant, die met ouderwets harde hand orde op zaken probeert te stellen in huize Gisberts. Hij briest, scheldt, is grof en beminnelijk tegelijk. Kortom: een prima rol voor De Gooijer.

Aanmerkingen zijn er ook. Zowel de regie, het script als de muziek zijn in handen van regisseur Van Hemert. Met name het laatste had hij beter kunnen overlaten aan iemand anders. Toegegeven: de eindtune van ‘Schatjes!’ is alleraardigst, maar de synthesizerklanken tijdens de film nogal simplistisch. Verder is er sprake van een musicalachtig intermezzo tegen het einde van de film, waar de vriend van dochter Akkemay haar verrast. Het is raadselachtig hoe de scène de montage overleefde omdat het totaal ongepast is. Liefhebbers van jaren 80-kitsch – buttons op je spijkerjasje, Modern Talking, Chriet Titulaer – zal het echter deugd doen.

In 1984 was ‘Schatjes!’ één van de kaskrakers in de Nederlandse bioscopen. De film staat met meer dan een miljoen bezoekers bij de twintig best bezochte Nederlandse films aller tijden. Het biedt komische taferelen en doorstaat de tand des tijds. Rijk de Gooijer vat het geheel goed samen wanneer hij tijdens een bezoek aan de Gisberts de verhoudingen tussen ouders en kinderen vergelijkt met de voormalige Berlijnse grenspost Checkpoint Charlie. Na het zien van ‘Schatjes’ krijgt de visie over het gezin als hoeksteen van de samenleving een geheel andere lading.

Robbert Bitter

Waardering: 2.5

Bioscooprelease: 8 februari 1984