Secret Brazil (2012)

Regie: Lygia Barbosa, Lawrence Wahba | 150 minuten | documentaire

Bij Brazilië denken de meeste mensen vermoedelijk vooral aan zon, uitgestrekte stranden, voetbal en de weelderige oerwouden van het Amazonebassin. Maar ten zuiden van de Amazoneregenwouden ligt ook een prachtig natuurgebied, namelijk de waterrijke Pantanal, het grootste draslandgebied op aarde. Dankzij de vele soorten zoogdieren, vogels, reptielen, amfibieën en ongewervelde dieren (het is geen plek voor insectenhaters), het rijke plantenleven en de fraaie moerassen oogt het gebied sprookjesachtig mooi, maar in de praktijk is het leven in de Pantanal tevens keihard. Elk jaar verdwijnt bijna tachtig procent van het land onder water, om daarna juist weer bijna volledig uit te drogen onder een verschroeiende zomerzon. Een cyclus die dus al het leven zwaar op de proef stelt en het uiterste vergt van plant en dier.

‘Secret Brazil’ is het resultaat van de inspanningen die de filmmakers Lygia Barbosa en Lawrence Wahba hebben geleverd om het leven en de complexe natuurlijke processen in de Pantanal visueel te documenteren. En het eindproduct mag er zeker zijn. ‘Secret Brazil’ neemt je mee naar een meer geheime kant van Brazilië. In dit deel van het immense land zwaaien grote katten nog grotendeels de scepter, vind je de grootste knaagdieren ter wereld en de indrukwekkendste slang op aarde, bevolken reuzenooievaars, brulapen en kleurrijke papegaaien de boomtakken, wandelen gigantische miereneters over de termietenrijke grasvlakten en zit het water vol met vinnige piranha’s, hongerige kaaimans en in hechte familiegemeenschappen levende reuzenotters. Hoewel er behoorlijk wat soorten aan het oog van de kijker voorbijtrekken, zijn de jaguars, reuzenooievaars (een soort die ook wel jabiroe wordt genoemd), kaaimans, capibara’s en reuzenotters de hoofdrolspelers in dit boeiende beeldverhaal over de Pantanal. De makers zijn er met verve in geslaagd om enkele zeer bijzondere beelden van iconische diersoorten te vergaren. De jaguar is bijvoorbeeld een behoorlijk ongrijpbaar roofdier dat niet zelden de ‘geest van de jungle’ wordt genoemd. Toch bevat ‘Secret Brazil’ aardig wat beelden van jagende, rustende, patrouillerende en zelfs seksueel actieve jaguars. Een van de fraaiste scènes is het fragment waarin een jaguar probeert om een reuzenotter te verschalken, maar uiteindelijk toch afdruipt als hij wordt belaagd door drie van deze extreem felle en sociale viseters. Ook de beelden van grote congregaties kaaimans, broedende reuzenooievaars en kaaimanwurgende anaconda’s zijn een lust voor het oog als je houdt van een flinke portie buitenissige natuur.

Ook een groot pluspunt is het oog dat ‘Secret Brazil’ heeft voor de natuurlijke processen in de Pantanal. De afwisselende perioden van weelde en schaarste en het contrast tussen het gebied in de droge en natte tijd zijn fraai vastgelegd en maken ook meteen duidelijk hoe gevoelig dit delicate ecosysteem is voor klimaatverandering en menselijke inmenging in de vorm van veehouderij, de instroom van pesticiden uit omringende (landbouw)gebieden of wateronttrekking. De verteller in ‘Secret Brazil’ heeft een wat monotone stem en mist bijvoorbeeld het enthousiasme van een David Attenborough, maar uiteindelijk doet dit weinig afbreuk aan een documentaire die toch vooral de beelden laat spreken. Als kennismaking met de fraaie wetlands van de Pantanal is ‘Secret Brazil’ dan ook een regelrechte aanrader.

Frank Heinen

‘Secret Brazil’ verschijnt dinsdag 20 mei 2014 op DVD.