Seduto alla sua destra – Black Jesus, Out of Darkness (1968)
Regie: Valerio Zurlini | 89 minuten | drama, biografie | Acteurs: Woody Strode, Jean Servais, Franco Citti, Pier Paolo Capponi, Stephen Forsyth
Regisseur Valerio Zurlini (1926-1982) stond bekend om zijn existentialistische drama’s. ‘Seduto alla sua destra’ is de verkapte biografie van de vermoorde Kongolese premier Patrice Lumumba. Hier heet de Jezus-achtige leider Maurice Lalubi. In een niet bij naam genoemd Afrikaans land pleit Lalubi voor geweldloos verzet tegen het dictatoriale bewind. De titel betekent vrij vertaald gezeten aan zijn rechterzijde. Dit is een referentie naar Oreste, de Italiaanse medegevangene van Lalubi. Nijpend als zijn eigen situatie is, toont de leider Lalubi toch oprecht interesse in het leven van de kruimelcrimineel Oreste. Hij is hierdoor diep geraakt en verzorgt later de wonden van Lalubi nadat deze gemarteld is. De Amerikaanse titel van de film is ‘Black Jesus/Out of Darkness’. De parallellen met Christus zijn overduidelijk, gezien de wijze van marteling, het verraad, de opoffering, de wederopstanding enz. De kijker wordt keihard met de neus gedrukt op de akelige gebeurtenissen tijdens het kolonialisme. Een herinnering aan het lot van vele mensen die zich hebben verzet tegen de tirannie van het imperialisme.
‘Seduto alla sua destra’ kenmerkt zich door lange stiltes afgewisseld met het ijzingwekkende krijsen van gevangenen waaronder Lalubi. Het geluid is in de post-productie van de film gedubbed (i.e. het vervangen van dialoog door een andere taal of het vervangen van audio van slechte kwaliteit door ruis of andere factoren tijdens de originele opname). Hierdoor doet de film wat vreemd aan, maar op zich valt ermee te leven. Wat er zich voor de ogen van de kijker speelt wordt namelijk des te onwerkelijker maar ook des te indrukwekkender. Dat gedistantieerde past ook wel bij de houding van de commandant en iedereen die doet alsof er niets aan de hand is. Wat wel hindert is dat er in het Italiaans uit de mond van de commandant, gespeeld door de Belgische Jean Servais (1910-1976), rolt dat hij Nederlands is en dat hij Amsterdam graag zou terug zien. Zeker rond deze tijd van het jaar wanneer het water in de grachten lekker koel is…
De Amerikaanse Woody Strode (1914-1994) ooit begonnen als atleet speelt de rol van Lalubi. Hij speelde in films als ‘Spartacus’ (1960), Sergio Leone’s ‘Once Upon a Time in the West’ (1968) en later ‘The Quick and the Dead’ (1995). Strode weet de kijker wel te raken met zijn performance als Lalubi. In zijn ogen is wijsheid, berusting, angst en pijn te lezen. Alleen jammer dat we hier nu niet zijn eigen stem mogen horen zoals in ‘Posse’ (1993) waar hij verhaalverteller is. De wanhoop en het medeleven van Oreste wordt overtuigend neergezet door Franco Citti. De scène met Lalubi en Oreste is de beste van de film. Helaas ontbreekt er veel achtergrondinformatie (wat voor een persoon/leider is Lalubi precies? wie is zijn verrader en waarom?), wellicht om archetypen van de karakters te maken.
De film is beslist geen lichte kost. Het onderwerp is niet bepaald vrolijk en de beelden zijn hard. Het verhaal had completer kunnen zijn, maar desondanks blijft ‘Seduto alla sua destra’ krachtig en aangrijpend.
Sarita Koendjbiharie