Sepideh – Reaching for the Stars (2013)

Regie: Berit Madsen | 88 minuten | documentaire

In het westen is het heel gewoon dat meisjes hun dromen proberen waar te maken, maar in veel andere landen in de wereld ligt hun leven vanaf hun jongste jaren al min of meer vast. In Iran is het voor meisjes – zeker als ze van het platteland afkomstig zijn – bijvoorbeeld niet vanzelfsprekend om te gaan studeren. Van hen wordt verwacht dat ze zo snel mogelijk trouwen, kinderen krijgen en voor hun gezin en huishouden zorgen. De zestienjarige Sepideh is zo’n meisje van het Iraanse platteland. Maar zij is anders dan de meeste van haar leeftijds- en streekgenootjes. Sepideh heeft namelijk een droom; ze wil graag astronaut worden. Ze gaat er ’s nachts met een telescoop op uit om het nachtelijke heelal te bestuderen en te fantaseren dat ze ooit zelf tussen de sterren vliegt. Om haar ambities kracht bij te zetten, heeft ze zich aangesloten bij de plaatselijke astronomievereniging, geleid door meneer Kabiri, een van de weinigen die in haar gelooft. Met zijn steun hoopt Sepideh een gooi te doen naar een studiebeurs, want haar familie is sinds het overlijden van de vader des huizes niet vermogend genoeg om het meisje naar de universiteit te sturen en de familie is niet van zins een steentje bij te dragen aan de in hun ogen onrealistische droom van Sepideh.

De Deense filmmaakster Berit Madsen volgde de toegewijde tiener gedurende enkele jaren in haar strijd tussen de sociale verwachtingen enerzijds en haar individuele dromen anderzijds. Sepideh is niet voor een gat te vangen. Ze laat zich niet alleen inspireren door haar overleden vader, maar ook door Anoushneh Ansari, een Amerikaans-Iraanse zakenvrouw die in 2006 de eerste vrouwelijke ruimtetoerist was en in meerdere opzichten een voorbeeld voor ambitieuze Iraanse tienermeisjes is. En in haar dagboeken richt het meisje zich tot niemand minder dan Albert Einstein. Aan de andere kant is er de bemoeienis van Sepidehs ooms, die niet begrijpen waarom ze zich zo vastbijt in haar droom en zich afvragen waarom ze niet gewoon trouwt en kinderen krijgt, zoals alle andere Iraanse plattelandsmeisjes. Zij zien haar vastberadenheid en toewijding vooral als onnodig oponthoud. Als zich dan ook nog een perfecte huwelijkskandidaat aandient, besluiten ze haar nog meer de richting van de traditionele rolverdeling op de duwen. Er wordt zelfs gedreigd met eerwraak als ze zich niet conformeert aan de cultuur. Maar Sepideh lijkt onverstoorbaar haar ambities en dromen na te volgen.

“Als je iets maar graag genoeg wilt, dan krijg je het voor elkaar”, aldus Anoushneh Ansari. Die zin werkt als een mantra voor Sepideh. De documentaire ‘Sepideh: Reaching for the Stars’ (2013) werkt, net als dat ene zinnetje, al even inspirerend. Madsen observeert en registreert, bemoeit zich nergens mee en stuurt niet, al blijft het natuurlijk bij dit soort films de vraag in hoeverre men zich bewust is van de camera. De passie die Sepideh heeft voor astronomie werkt aanstekelijk, zeker dankzij de prachtig geschoten beelden van het heelal, die een enorm contrast vormen met de degelijke maar vrij saaie schets van het ‘leven van alledag’. Het verhaal van Sepideh mag dan haar persoonlijke relaas zijn, het staat wel symbool voor de verhalen van talloze vrouwen over de hele wereld die moeten wikken en wegen tussen verplichtingen en verwachtingen, wensen en dromen, en alleen daarom al verdient dit verhaal het om verteld te worden.

Patricia Smagge

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 31 juli 2014