Seven Samurai – Shichinin no samurai (1954)

Regie: Akiro Kurosawa | 204 minuten | actie, western, avontuur | Acteurs: Takashi Shimura, Toshiro Mifune, Isao Kimura, Yoshio Inaba, Seiji Miyaguchi, Minoru Chiaki, Daisuke Kato, Keiko Tsushima, Yukiko Shimazaki, Kamatari Fujiwara, Yoshio Kosugi, Bokuzen Hidari, Yoshio Tsuchiya, okuten Kodo, Jiro Kumagai

Wat valt er nog voor nieuws te zeggen over deze moeder alle actiefilms? Wel, misschien is het nieuws dat deze film ter gelegenheid van zijn vijftigste verjaardag weer terugkeert in de bioscopen (vooralsnog alleen in Amsterdam en Nijmegen), in een nieuwe opgepoetste kopie en in de volledige versie van 204 minuten. Echte die-hards stoppen dus nu al met lezen en zijn op weg naar de bioscoop.

Wetende dat de echte fans nu al afgehaakt zijn kan ondergetekende zich dus nu kritisch hardop afvragen hoe relevant ‘Seven Samurai’ heden ten dage nog is, zonder het risico te lopen eerdaags een boze zwaardslingerende Kurosawa-adept voor de voordeur te treffen.

Eerst even een introductie: ‘Seven Samurai’ deed in 1954 voor het actie- en avontuurgenre wat Bill Haleys ‘Rock Around The Clock’ in hetzelfde jaar voor rockmuziek deed. Beide bleken een oerknal voor nieuwe genres die allebei miljardenindustriëen op zich zouden worden, met geheel eigen genreregels die tot op de dag van vandaag gelden.

Een verschil is echter wel dat geen enkele muziekliefhebber nu nog zal beweren dat ‘Rock Around The Clock’ één van de beste nummers ooit gemaakt is, hoe belangrijk en vernieuwend het ook was, terwijl ‘Seven Samurai’ door filmcritici nog steeds gezien wordt als één van de beste films ooit gemaakt. Is deze status van überklassieker terecht?

Ja en nee. Natuurlijk was ‘Seven Samurai’ vijftig jaar terug in meerdere opzichten baanbrekend: Het verhaal rond een groep hoofdpersonen die gerecruteerd worden, een film die eigenlijk uit drie losse opeenvolgende verhalen bestond, de knap gefilmde actiescènes, de komische bijfiguur, en ga zo nog maar even door. We hebben het de afgelopen vijftig jaar allemaal zo vaak gezien dat het voor een Westerse filmkijker anno 2004 moeilijk is om deze film echt op waarde te schatten. Kurosawa heeft met deze film dusdanig pionierswerk verricht, dat vrijwel alles in deze film voor de kijker van nu gewoontjes aandoet.

Zo zou je er bij aan voorbij gaan dat vrijwel alle verhaaltechnische aspecten van deze film de blauwdruk zijn geworden voor actie- en avonturenfilms zoals wij die nu kennen. Wat ‘Seven Samurai’ dus zo uniek maakt is het feit dat vrijwel alles in deze film toentertijd nog nooit eerder gedaan was. Dat is misschien een ongeëvenaard unicum.

Toch heeft ‘Seven Samurai’ de tand des tijds niet onbeschadigd doorstaan. De film komt eigenlijk heel traag op gang zonder dat er echt spanning opgebouwd wordt, en vrijwel alle actie en spanning zit in de laatste drie kwartier. In de eerste twee uur zitten ook wel erg veel scènes die onnodig lang aandoen en niet echt iets aan het verhaal lijken toe te voegen. Grof gezegd: Als ‘Seven Samurai’ een dik half uur korter had geduurd zou het zijn status als meesterwerk misschien meer verdienen dan nu het geval is. En ook al heeft Kurosawa dan met deze film de aanzet gegeven voor het actiegenre, sindsdien is dit genre wel behoorlijk aangescherpt en geperfectioneerd door de Steven Spielbergs, Ridley Scotts en James Camerons van deze wereld.

Toch blijft het prijzenswaardig dat de bakermat van de actiefilms nu weer even terug is op het witte doek: Een beetje filmkenner kan namelijk een urenlang spelletje kijk-en-vergelijk spelen bij het kijken naar ‘Seven Samurai’. Zo is het bijvoorbeeld leuk om te zien hoe de ervaren samuraileider en de krom lopende oude dorpswijze door George Lucas vrijwel letterlijk zijn overgenomen in zijn ‘Star Wars’ in de vorm van Ben Kenobi en Yoda, wat inmiddels op hun beurt in spreektaal wereldwijd synoniemen zijn geworden voor mentor en oude wijze. Daarnaast zijn Kurosawa’s lange close-ups van moeilijk kijkende stoere hoofdpersonen zelfs de inspiratie geweest voor een heel genre op zich, namelijk de spaghetti-western.

Deze film is dus gewoon absoluut verplichte kost voor iedereen die wil weten waar Abrahams als Sergio Leone en George Lucas hun mosterd vandaan hebben, los van de vraag of ‘Seven Samurai’ nou gedateerde nostalgie of juist een tijdloos meesterwerk is.

Jules Diepstraten