Sherlock Holmes: A Game of Shadows (2011)

Regie: Guy Ritchie | 129 minuten | actie | Acteurs: Robert Downey Jr., Jude Law, Noomi Rapace, Rachel McAdams, Jared Harris, Stephen Fry, Kelly Reilly, Geraldine James, Eddie Marsan, William Houston, Gilles Lellouche, Affif Ben Badra, Gabrielle Scharnitzky, Paul Anderson, Christian Wolf-La’Moy, Dominic Kinnaird, Carsten Hayes, Roman Jankovic, Thorston Manderlay

Meesterdetective Sherlock Holmes, aan het einde van de negentiende eeuw ontsproten uit het brein van Sir Arthur Conan Doyle, werd al vaak naar het witte doek gehaald. In totaal werden al meer dan tweehonderd films gemaakt rond zijn personage; daarmee is Holmes het meest verfilmde fictionele figuur. Basil Rathbone gold lange tijd als de ultieme Holmes-vertolker. Tussen 1939 en 1946 verschenen maar liefst twaalf films waarin hij de meesterdetective speelde. Later kropen onder anderen Jeremy Brett en Michael Caine ook in de rol van Sherlock Holmes, maar hoewel ze prima acteerwerk lieten zien kwam geen van hen écht in de buurt van Rathbone. De eigentijdse variant van Sherlock Holmes die Robert Downey Jr. in 2009 in ‘Sherlock Holmes’ is al meer een stap in de goede richting. Downeys Holmes is een heerlijke geniale gek. Briljant en onberekenbaar. De chemie met de door Jude Law gespeelde Dr. Watson spatte van het scherm. Geen wonder dat er nu een tweede film is verschenen met het even charmante als knotsgekke duo in de hoofdrol. En laat ‘A Game of Shadows’ (2011) nou heel wat chaotischer, spectaculairder en vooral geestiger zijn dan zijn voorganger!

Het verhaal, geschreven door Kieran Mulroney en zijn echtgenote Michele, speelt zich af in 1891 en gaat verder waar de vorige ophield. Sherlock Holmes en Dr. Watson openen de jacht op Professor Moriarty (Jared Harris), een gewetenloze meestercrimineel die mogelijk net zo briljant is als Holmes zelf. Wanneer de Oostenrijkse kroonprins dood wordt aangetroffen, lijkt hij zelfmoord te hebben gepleegd. Dat is althans de conclusie die politie-inspecteur Lestrade (Eddie Marsan) trekt. Sherlock Holmes vermoedt echter dat er sprake is van moord. Hij denkt ook dat deze moord een klein puzzelstukje is in een veel groter complot. Een complot waar maar één man achter kan zitten: Moriarty. Sporen leiden naar een exclusieve gentlemen’s club, waar Holmes en zijn broer Mycroft (Stephen Fry) proosten op Watsons laatste nacht als vrijgezel. Daar ontmoet Holmes de geheimzinnige zigeunerin Sim (Noomi Rapace), die mogelijk betrokken was bij de moord op de kroonprins en nu zelf het volgende slachtoffer dreigt te worden. Holmes kan een aanslag op haar leven ternauwernood voorkomen. Wat volgt is een klopjacht door Engeland, Frankrijk, Duitsland en Zwitserland waarbij Moriarty Holmes altijd een stap voor lijkt te blijven.

Lange tijd was het de vraag wie de rol van Sherlock Holmes’ nemesis op zich zou nemen. De namen van Brad Pitt en Daniel Day-Lewis deden de ronde, maar uiteindelijk was het de relatief onbekende Jared Harris – zoon van wijlen Richard Harris en gezegend met dezelfde diepe stem – die in de huid kroop van Professor Moriarty. Een verrassende maar verstandige keuze, want Harris weet Downey als geen ander tegengas te geven. Aan de ene kant is hij charmant en welbespraakt, aan de andere kant is hij aalglad en gaat er een constante dreiging van hem uit. Beide mannen zijn even briljant en intelligent. Regisseur Guy Ritchie laat hen regelmatig de degens kruisen, waarbij de scène waarin de mannen zowel letterlijk als figuurlijk proberen elkaar schaakmat te zetten, er bovenuit steekt. Naast Moriarty is ook een tweede nieuw personage een schot in de roos: Mycroft Holmes, met verve gespeeld door Stephen Fry, die bekend staat als een groot fan van de boeken van Arthur Conan Doyle. Mycroft is zo mogelijk nog intelligenter dan zijn broer, maar is te lui om er iets mee te doen. In tegenstelling tot de mannen komen de vrouwen er maar bekaaid vanaf. Rachel McAdams maakt nog het beste van haar beperkte aanwezigheid als de onbetrouwbare Irene Adler, maar Noomi Rapace sneeuwt helemaal onder in haar eerste Hollywood-film. Al ligt dat zeker niet aan haar: vrouwenrollen zijn in Sherlock Holmes-verhalen nu eenmaal van ondergeschikt belang.

Kelly Reilly komt er helemaal bekaaid vanaf. Ze speelt de verloofde van Dr. Watson, die in een knotsgekke scène tijdens haar huwelijksreis door een in vrouwenkleren gestoken Sherlock Holmes uit de trein wordt gesmeten. Net als zijn voorganger speelt ook ‘A Game of Shadows’ vrijuit met de wel erg innige relatie tussen Holmes en Dr. Watson. Ritchie mixt de traditionele elementen uit het verhaal met hypermodern uitgevoerd actiespektakel – een combinatie die voor sommigen misschien nooit zal wennen – waardoor ‘A Game of Shadows’ misschien wel net zo schatplichtig is aan het oeuvre van Ian Fleming als aan dat van Arthur Conan Doyle. Het foefje dat Ritchie veelvuldig gebruikt – het in slow motion tonen van de actie om te laten zien dat Holmes altijd drie stappen vooruit denkt – is eigenlijk best aardig, maar voelt ergens toch misplaatst. Misschien omdat Ritchie het té vaak toepast? Zoals ook het overmatig wapengeschut en de vele explosies niet helemaal op hun plaats zijn. Het is tekenend dat de film het beste werkt in de met minder bombast opgezette scènes, zoals het al eerder genoemde schaakduel en het kluchtige tafereel in de trein.

Ondanks dat er soms wat al te veel geleund wordt op actie en spektakel, is ‘Sherlock Holmes: A Game of Shadows’ toch vooral een film van dynamisch samenspel geworden. Tussen Sherlock Holmes en Dr. Watson, waarbij eerstgenoemde er van alles aan doet om het huwelijk van Watson te dwarsbomen, zodat hij de dokter helemaal voor zichzelf kan hebben. En tussen Holmes en zijn aartsvijand Professor Moriarty, die in meerdere opzichte zijn gelijke is en hem met messcherp venijn bestookt. Geen paniek als je dit maffe verhaal niet gelijk kunt volgen, want de verkleedpartijen, achtervolgingen en schermutselingen volgen elkaar in razend tempo op. ‘A Game of Shadows’ is doller, dwazer, grappiger en meeslepender dan zijn voorganger. Fijn familievermaak voor in de kerstvakantie. Dat belooft wat voor het derde deel dat inmiddels al is aangekondigd!

Patricia Smagge

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 15 december 2011
VOD-release: 23 mei 2012
DVD- en blu-ray-release: 23 mei 2012