Shin Godzilla – Shin Gojira (2016)

Regie: Hideaki Anno, Shinji Higuchi | 120 minuten | actie, drama, science fiction, horror | Acteurs: Hiroki Hasegawa, Yutaka Takenouchi, Satomi Ishihara, Kengo Kora, Satoru Matsuo, Mikako Ichikawa, Issey Takahashi, Kanji Tsuda, Shinya Tsukamoto, Toru Nomaguchi, Daisuke Kuroda, Ren Osugi, Kimiko Yo

Als sinds Ishirō Hondo’s eerste film in 1954 teistert Godzilla, of in het Japans Gojira, verschillende steden over de wereld. Velen zouden beweren dat de MCU de meest uitgebreide saga is, maar die van Godzilla en zijn monstervriendjes is anders ook niet mis. Dankzij verschillende films en remakes na remakes, is het draakachtige reptiel zonder twijfel het populairste monster dat ooit op groot scherm te zien is geweest. Gojira draagt daarom niet al te verrassend de titel ‘the king of monsters’ en heeft zijn eigen Hollywoodster.

De Godzilla-saga kent zijn oorsprong in de Amerikaanse atoombommen op Nagasaki en Hiroshima en de testen van de waterstofbom in de Bikini-atol van de Marshalleilanden, beter bekend als de Castle Bravo test van 1954, niet toevallig het jaar dat de eerste Godzilla uitkomt. Het monster staat dus symbool voor het nucleaire gevaar en het idee dat de Amerikanen zich God waanden. In ‘Shin Godzilla’ zit er – alweer – een radioactief kantje, maar ditmaal is dat een verwijzing naar de Fukushima-ramp en de gevolgen daarvan in 2011. De film vliegt onmiddellijk in actie. Op een dag duikt een monster op uit de baai van Tokyo en het dringt de Japanse stad binnen. Na eerst een natuurlijke reactie van ongeloof, slaat de Japanse regering alarm. Met enig voorbehoud mobiliseert de overheid het leger en na een korte confrontatie evolueert Godzilla in een nieuwe vorm, om vervolgens terug in de zee te verdwijnen. De Japanse staat maakt zich gereed voor de terugkomst het wezen.

Het interessante aan deze film is de toevoeging van de Japanse politieke cultuur. De samenleving van het land van de rijzende zon is een mengsel van traditie en moderniteit en dat uit zich ook in de politiek. Oudere generaties hebben veel meer te zeggen en dwingen respect af, terwijl jongeren minder serieus worden genomen. Er is een duidelijke vorm van kritiek van de makers, Hideako Anno en Shinji Higuchi op de gerontocratie van Japan. De uitspraak ‘een Kafkaiaanse bureaucratie’ is haast gemaakt om die van Japan te beschrijven. De hoofdpersonages moeten met ongelooflijk veel regeltjes of ‘red tape’ rekening houden. Dit alles zorgt ervoor dat ‘Shin Godzilla’ meer doordacht aanvoelt. Het voelt bijna aan alsof je een documentaire of verfilming over een waargebeurde gebeurtenis uit het verleden aan het bekijken bent.

Godzilla-films zullen hoogstwaarschijnlijk nooit internationale prijzen winnen – in Japan won ‘Shin Godzilla’ de prijs voor beste film van 2016. Schijnbaar zijn ze bedoeld om de kijker te vermaken, maar in sommige zit een diepere laag kritiek. ‘Shin Godzilla’ hoort terecht in dit rijtje thuis. De directe dreiging is uiteraard Gojira en de incompetentie van de Japanse staat om snel te reageren, maar achter de schermen loert eigenlijk een groter gevaar, de Amerikanen. In ‘Shin Godzilla’ wordt er opmerkelijk veel commentaar geuit op de rol van Amerikanen in de wereldpolitiek en hun militaire waarden – dit wordt verpersoonlijkt door een karikaturale Amerikaanse diplomate. Zij hebben immers ideeën om zomaar de territoriale integriteit van staten te schenden en andere landen op te offeren alsof het pionnen zijn op een geopolitiek schaakbord. Voor Japan zullen Amerikanen altijd een belangrijke rol spelen, aangezien geen enkel ander land ooit het slachtoffer is geworden van een atoombom – laat staan twee.

Je kan hierdoor ‘Shin Godzilla’ eigenlijk niet 100% als een monsterfilm bestempelen. Hoewel er effectief een niet natuurlijk wezen in voorkomt, gaat het eerder over hoe een staat reageert op een crisis. Reageert iedereen gechoqueerd wanneer een fictief wezen door de straten van Japanse steden loopt? Ja. Wordt de dreiging enorm serieus genomen en deftig uitgewerkt? Ja! De focus ligt op de menselijke acteurs en het monster is eigenlijk eerder bijzaak – het recept dat de succesvolle monsterfilm ‘Cloverfield’ gebruikt. Het bureaucratische element dat Anno en Higuchi toevoegen blijkt een enorme meerwaarde te zijn. Misschien ontsnapt ‘Shin Godzilla’ hierdoor net aan de typische problemen waar huidige monsterfilms mee kampen. Het genre is populair, maar het laat je altijd snakken naar meer. Ze eindigen telkens met een gevoel van: ‘ah, dat was het?’. Ze voelen allemaal zo fake en onrealistisch aan – wat ergens uiteraard logisch is. De hoofdfiguur in dit soort films is het monster, maar als je hoofdpersonage amper in beeld komt, moet je er veel omheen verzinnen. Zeker de nieuwe Amerikaanse ‘Godzilla’- en ‘Kong’- franchise wekken dit gevoel op. Deze zijn gevuld met no brainers en het typische hedendaagse Hollywood bombastisch spektakel, waarbij geen enkele diepere boodschap wordt verkondigd.

Anno en Higuchi keren met hun versie van Gojira terug naar de basics van het genre. De focus ligt op een externe crisis en hoe de staat hiermee moet om gaan. Daarnaast zit er terug een diepere betekenis in de film. Naast al deze elementen is dat ook te merken aan de muziek. Veel nummertjes komen uit oude werken van Hondo. De twee regisseurs hebben de basiscomponenten samengebracht met visueel mooie beelden van Japan en moderne CGI. De keuze om het monster een anime-achtig look te geven, zal sommigen tegen de borst stoten. Tot slot is de film uiteraard heel amusant om naar te kijken. In de wereld van de monsterfilms is ‘Shin Godzilla’ een verfrissende meerwaarde!

Nick Majchrowicz

Waardering: 3.5

DVD- en blu-ray-release: 31 mei 2018