Shirley Adams (2009)
Regie: Oliver Hermanus | 90 minuten | drama | Acteurs: Denise Newman, Keenan Arrison, Emily Child, Theresa Sedras, Gamiet Peterson, Travis Snyders, Lee-Ann Van Rooi, David Muller, Adrian Galley, Sasha Lee, Lu Chase, Ruth Mpukwana, Suzanne Elizabeth Duncan, Mntuwelilizwe Ndamane, Marlene Hyland, Alfonzo Solomon
De liefde en toewijding van een moeder voor haar kind gaat heel ver. Neem nou Shirley Adams (Denise Newman), die met haar enige zoon Donovan (Keenan Arrison) in de achterstandswijk Mitchell’s Plain in Kaapstad woont. Shirley heeft de grootste moeite om de eindjes aan elkaar te knopen, maar piekert er niet over om hulp te vragen. Sinds haar zoon tien maanden geleden bij een tragisch schietincident vanaf zijn nek verlamt raakte, stapelen de problemen zich op. Haar man werd het al na enkele maanden te veel, hij pakte zijn biezen en smeerde hem. Shirley staat er sindsdien alleen voor. Omdat haar zoon constante zorg nodig heeft, werd ze gedwongen haar baan op te zeggen. Maar de rekeningen blijven komen en dus ziet ze zich gedwongen de grenzen op te zoeken. We zien haar zelfs een keer stelen uit een supermarkt. Shirley is de wanhoop nabij, maar haar eergevoel is groot genoeg om aangeboden hulp – bijvoorbeeld van buurvrouw Kariema (Theresa Sedras) en medicijnstudente Tamsin (Emily Child) – af te slaan.
‘Shirley Adams’ (2009), het debuut van de Zuid-Afrikaanse filmmaker Oliver Hermanus, is een intiem portret van een vrouw die ondanks haar worsteling om het hoofd boven water te houden, nooit breekt. Ze moet sterk zijn voor haar tienerzoon, ook al is het meteen duidelijk dat hij het leven niet meer ziet zitten: al in de eerste scène zien we hoe zijn moeder hem ternauwernood redt na een zelfmoordpoging. Donovan zou in de bloei van zijn leven moeten zijn, maar door een noodlottig ongeval is hij veranderd in een wrak. De ultieme vernedering voor een jongen van zijn leeftijd is dat zijn moeder hem moet wassen en aankleden. De frustratie die hij voelt door zijn hulpbehoevendheid is heel goed te begrijpen. De komst van Tamsin, die uiteindelijk na veel aandringen toch door zijn moeder wordt toegelaten tot het armlastige gezin, lijkt wat hoop te bieden. Al wordt Donovan door de jonge blonde vrouw wel onbewust gewezen op ervaringen die nooit voor hem weggelegd zullen zijn. Wanneer het bericht komt dat vier jongemannen zijn aangehouden in verband met de schietpartij, hoopt Shirley dat met hun berechting een hoofdstuk gesloten kan worden, maar een bizarre speling van het lot zet haar leven opnieuw op zijn kop.
Hermanus zit Shirley dusdanig dicht op de huid – hij filmt haar veelal close-up van achteren, alsof de camera op haar schouder rust – dat de kijker als het ware één wordt met haar. Haar intense verdriet, maar ook woede, frustratie en trots worden op deze manier invoelbaar. Zelfs haar eenvoudige dagelijkse handelingen, zoals het koken van een ei of het ophangen van de was, krijgen door de intense manier van filmen iets urgents mee. Haar toewijding ten opzichte van haar zoon is allesoverheersend, ze cijfert zichzelf helemaal weg. Met het vertrek van haar echtgenoot heeft die devotie bijna zelfzuchtige proporties aangenomen – alsof ze zich vooral zo voor haar zoon inzet om er niet te veel bij stil te staan hoe ongelukkig ze eigenlijk is. Op de achtergrond speelt de frustratie vanwege het vertrek van haar man uiteraard mee. Overigens is meneer Adams niet helemaal afwezig: zo nu en dan ligt er een envelop met geld in de brievenbus. Hoewel, het zou heel goed kunnen dat de onbaatzuchtige en behulpzame buurvrouw Kariema haar dat geld heeft toegestopt, omdat Shirley haar hulp anders niet wil aannemen.
Veterane Denise Newman is werkelijk weergaloos in de titelrol. Eén blik verraadt alles: de uitputtingsslag is van haar gezicht af te lezen. Ze staat op het punt te breken, maar haar trots houdt haar overeind. We zien allemaal dat ze dit niet kan volhouden, dat ze eraan onderdoor gaat, maar ze wil het niet laten gebeuren. Minstens zo indrukwekkend is de prestatie van de jonge Keenan Arrison, die de wanhoop en desillusie van een jongen voor wie het leven geen enkele zin meer heeft, perfect weet uit te drukken. De aanwezigheid van Tamsin doet hem kortstondig opleven, naar de buitenwereld althans, maar achter gesloten deuren blijkt dat hij nog altijd somber gestemd is. ‘Ik zou willen dat ze (Shirley) me gewoon liet doodgaan’, zegt hij in een openhartige uitbarsting tegen Tamsin. Zijn blik tijdens een geforceerd opgevoerd verjaardagsfeestje spreekt eveneens boekdelen. ‘Shirley Adams’ is een krachtig geacteerd, beklemmend portret van een moeder die tegen beter weten in vecht tegen de wanhoop. Indringend en intens, rauw en realistisch. Aanrader!
Patricia Smagge