Sicko (2007)

Regie: Michael Moore | 116 minuten | documentaire | Met: Michael Moore, George W. Bush, Reggie Cervantes, John Graham, William Maher, Richard Nixon, Linda Peeno

De controversiële documentairemaker Michael Moore richt in deze film zijn pijlen op de Amerikaanse gezondheidszorg. Is Moore er weer in geslaagd iets bijzonders neer te zetten? Laten we de vraag maar meteen met een volmondig ‘ja’ beantwoorden. ‘Sicko’ is minder beklemmend dan zijn eerdere documentaires. Ook deze aflevering van zijn hopelijk nog lang niet opgedroogde lijst met onderwerpen levert weer materiaal van hoog niveau en zorgt voor grote hilariteit. Tegelijkertijd is er stof tot nadenken.

Ook nu schuwt Moore de demagogie niet, maar die is nodig om het op zich serieuze onderwerp toch stevig neer te kunnen zetten. Het doel van Moore is te benadrukken in welke deplorabele staat (ook ethisch bezien) de gezondheidszorg in de USA zich bevindt. Moore zet dit af tegen de zogenaamde ‘publieke’ systemen zoals die in andere landen werken. In de USA worden publieke systemen veelal geduid als ‘socialistisch’ van aard, iets waarvan de doorsnee Amerikaan is ingeprent dat hij daarvan moet gruwen. Daar kan weinig goeds van komen. Tegelijkertijd laat hij zien dat er toch ook in de USA ‘socialistische’ instellingen zijn, zoals bibliotheken, de politie en de brandweer. Daarbij pakt hij uiteraard op zijn bekende wijze soms fors uit en laat Moore voorbeelden zien van een man die in de USA bij het afsnijden van zijn vingers moest kiezen welke vinger hij weer wilde laten aanzetten. Hij was immers niet goed verzekerd en dan wordt je eenvoudigweg niet geholpen bij dergelijke verwondingen. Hij kon zich slechts het aanzetten van één vinger veroorloven, voor de andere gold: ‘jammer dan’. Andere confronterende voorbeelden gelden verzekeringsartsen. Voor een Hoorcommissie van het Congres wordt verteld over systemen waarbij zij een bonus ontvangen als zij veel aanvragen voor medische behandelingen weten af te wijzen.

Interessant is zijn bezoek aan de in Engeland befaamde Tony Benn, eens een Lord, van welke titel hij ooit vrijwillig afstand deed. Tony Benn is een icoon van links en doet met behulp van een oud boekje uitgebreid uit de doeken hoe het systeem van de National Health in de UK werkt. De oude meester doceert uitgebreid en Moore luistert – gespeeld – bijna ademloos en stelt – wederom aandoenlijk naïef gespeeld – de meest onschuldige vragen hoe dat allemaal toch kan. Zijn bezoek aan Hammersmith Hospital en de vragen aan de medische staf zijn weer een fraai staaltje van zijn kunnen.

De grootste stunt in de film is het verhaal met een ploeg reddingswerkers. Zij hebben als vrijwilliger op 11 september ten tijde van de ramp met de Twin Towers geholpen. Daarna zijn zij door de regering min of meer in de steek gelaten. Hun probleem is dat zij op vrijwillige basis dagenlang in de rokende puinhopen hebben geholpen, maar de regering erkent nu hun status niet of de verzekering wenst de voor hen dure medicijnen niet te betalen. Werkelijk ontluisterend zijn de beelden waarin hij met een aantal van hen met een bootje naar Guantanamo Bay vaart, waar de daar opgesloten verdachte Al Qaida terroristen gratis de meest uitgebreide medische zorg genieten. Argumentatie is uiteraard dat de reddingswerkers dezelfde rechten op zorg zouden moeten genieten als de vermeende ‘terroristen’. Vanzelfsprekend worden zij niet op die militaire basis toegelaten. Moore besluit met het gezelschap dan maar aan land te gaan.

In Cuba, Havana, kunnen zij medische zorg genieten, zoals die daar voor alle burgers geldt. Moore haalt hier genadeloos het systeem van de Amerikaanse gezondheidszorg onderuit. Dezelfde medewerkers ondergaan in Havana dan gratis allerlei uitgebreide onderzoeken. Ook kunnen zij daar sommige medicijnen kopen voor 5 dollarcent, diezelfde medicijnen kosten in de USA 120 dollar! Enerzijds zal hij hier van het thuisfront de verwijten krijgen dat hij zich door de Cubaanse autoriteiten laat gebruiken voor propagandistische doeleinden. Anderzijds geldt dat de gezondheidszorg in Cuba gratis is en dat deze mensen geen voorkeursbehandeling krijgen.

Moore haalt op diverse momenten zoals dat mag worden verwacht ongenadig uit naar allerlei politici in de USA die dit Amerikaanse systeem bewust zo in elkaar hebben gesleuteld, al dan niet onder invloed van grote financiële bijdragen voor hun verkiezingscampagnes.Hij noemt daarbij man en paard met bedragen.

De toonzetting van de gehele film blijft – ondanks het onderwerp – licht. Het is zeker geen boodschap vol gramschap, maar eerder een goed gespeelde verbazing en onthutsing die Moore voortdurend tentoonspreidt. Dat hij daarbij de Europese systemen van gezondheidszorg wel eens erg idealiseert, nemen we op de koop toe. Uit ervaring weten wij dat het in Europa ook niet altijd ideaal is, maar de afschrikwekkende voorbeelden van de situatie in de USA blijven ons gelukkig bespaard.

Een film waar weer veel van valt te genieten. Voor de grote schare van Moore-adepten een ‘must’. Ook voor de anderen is ‘Sicko’ een genot om naar te kijken.

Rob Veerman

Waardering: 4

Bioscooprelease: 22 november 2007