Simon (2004)

Regie: Eddy Terstall | 102 minuten | komedie, drama | Acteurs: Cees Geel, Marcel Hensema, Rifka Lodeizen, Nadja Hüpscher, Eva Duijvestein, Daan Ekkel, Dirk Zeelenberg, Stijn Koomen, Johnny de Mol, Maria Kooistra, Femke Lakerveld, Natasja Loturco, Araba Walton, Medi Broekman, Dennis Rudge, Helena Remeijers, Esmarel Gasman, Wilhelmija Lamp, Klavertje Patijn, Ron Schuitemaker, Jenayden Adriaan, Lisa Kuil, Jeroen Willems, Laura Dozzelne, Aaron Wan, Howard van Dodemont, Henk Kreekel, Nico Huisman, Emmanuel K. Obinna, Troy Patterson, Matt Kosokoff, Pee Chantranangsan

Op 15 januari 2002 overleed programmamaker Willem Ekkel aan een hersentumor. Hij was pas 36 jaar. In de jaren tachtig brak hij samen met zijn tweelingbroer Daan door met het tv-programma ‘Jonge Helden’, later maakte hij programma’s voor de VARA, Veronica en SBS. De gebroeders Ekkel raakten bevriend met de Amsterdamse filmmaker Eddy Terstall en met name Daan speelde regelmatig rolletjes in diens films. In de tijd dat Willem ziek werd, werkte Terstall al aan een film over een jong iemand die komt te overlijden. Dat idee was grotendeels aangewakkerd na het overlijden van een goede vriendin. Zij liet euthanasie plegen en Terstall vond het een mooi gegeven – één van de vrijheden van de Nederlandse maatschappij – om in een film te verwerken: de keuze zelf te bepalen hoe je dood wilt gaan vindt hij respectvoller en menswaardiger dan onnodig veel lijden om vervolgens letterlijk weg te kwijnen in een verzorgingshuis. En toen werd zijn goede vriend Willem Ekkel ook ziek. De film waaraan Terstall werkte, werd op die manier veel persoonlijker dan vooraf gedacht. Want ‘Simon’ (2004) werd daardoor een eerbetoon aan niet één maar twee goede vrienden die op dappere wijze hebben gestreden tegen een ziekte waar ze niet van konden winnen. Dat eerbetoon hangt de filmmaker op aan een personage dat maar weinig lijkt op de vrienden die hij nu moet missen; alleen hun humor en hun moed hadden ze gemeen met Simon. Willems tweelingbroer Daan brengt zijn eigen saluut naar zijn broer door in de film de rol van Simons beste vriend Marco op zich te nemen. Een zwijgzame figuur, die Simon begrijpt zonder dat ze er een woord aan vuil hoeven te maken.

De kijker leert Simon (Cees Geel) kennen door de ogen van de schuchtere Camiel (Marcel Hensema). Simon is in alles zijn tegenpool: waar Camiel alles volgens de regels doet, een studie afrondt en een burgerlijk leven leidt met zijn aanstaande echtgenoot Bram (Dirk Zeelenberg), zoekt Simon altijd de grenzen op, om er vervolgens zonder aarzelen overheen te stappen. Eind jaren tachtig, als de twee elkaar voor het eerst ontmoeten, runt Simon een hasjimperium, een koffieshop en een strandtent en hangt hij de onaangepaste oermacho uit. Camiel is een rijkeluiszoon die voor zijn studie tandheelkunde naar Amsterdam is gekomen en nog niet zo lang uit de kast is. Niets wijst erop dat deze twee mannen goede vrienden zullen worden, maar toch gebeurt het. De manier van leven van Simon spreekt Camiel enorm aan, net als zijn humor en relativeringsvermogen. Dat hij om de haverklap een foute, homofobe opmerking naar zijn hoofd geslingerd krijgt, neemt hij op de koop toe. Al snel behoort Camiel tot de naaste vriendengroep van Simon en mag hij met hem mee op reis naar Thailand. Wanneer hij in een dronken bui aanpapt met Simons vriendin Sharon (Rifka Lodeizen), bekoelt de vriendschap en verliezen de twee elkaar uit het oog. Tot veertien jaar later, wanneer Camiel net als bij hun allereerste ontmoeting door Simon van zijn sokken wordt gereden. Simon, recht voor zijn raap als hij is, blijkt ernstig ziek te zijn. Hoewel hij langzaam maar zeker begint af te takelen, is hij zijn humor en relativeringsvermogen nog niet kwijtgeraakt. De vriendschap bloeit weer op, Camiel krijgt een goede band met Simons kinderen Joy (Nadja Hüpscher) en Nelson (Stijn Komen) en maakt het ziekteproces van zeer nabij mee. En terwijl Camiel toeleeft naar zijn aanstaande huwelijk met Bram, werkt Simon toe naar zijn euthanasie.

‘Simon’ was de grote winnaar op het Nederlands Film Festival van 2004. De film won vier awards: voor hoofdrolspeler Cees Geel (beste acteur), Eddy Terstall (beste regie), beste film en de publieksprijs. Destijds maakte de film veel indruk op het publiek: in veel bioscoopzalen was een indrukwekkende stilte te horen na de laatste, indringende scène. De kracht van ‘Simon’ ligt hem in de balans tussen Amsterdamse humor en de zware onderwerpen die aangekaart worden: ziekte, dood, euthanasie, afscheid moeten nemen van een geliefde persoon. Terstall heeft zich uitgeleefd met oneliners en woordgrappen, die op het eerste gezicht vaak bot of plat zijn, maar door hun directheid – en geplaatst in de context van Simons ziekte – extra hard aankomen. Het personage Simon is een typisch gevalletje ‘grote mond, klein hartje’, die met zijn relativerende vermogen veel mensen de ogen zou kunnen openen. Cees Geel is geknipt voor de rol en overtuigt van de eerste tot de laatste minuut. Dat geldt tevens voor Marcel Hensema; je hart breekt als hij bij zijn vriend Bram ligt uit te huilen, terwijl hij zich even daarvoor nog groot probeerde te houden omdat Simon dat nou eenmaal ook doet. In de bijrollen zien we onder anderen Rifka Lodeizen (altijd goed), Nadja Hüpscher (niet helemaal juist gecast als meisje van negentien), Dirk Zeelenberg, Eva Duijvestein als eenogige barvrouw, Johnny de Mol als Joys nietsnutterige vriendje en wijlen Jeroen Willems als huisarts. Het cliché dat er veel onnodig naakt in de Nederlandse film te zien is, wordt hier maar weer eens bevestigd. 

‘Simon’ is inmiddels al meer dan een decennium oud en heeft de tand des tijds redelijk doorstaan. Maar de impact die de film in 2004 maakte, is wel wat afgezwakt. Dat neemt niet weg dat het knap is hoe Eddy Terstall zware thema’s als euthanasie in een toegankelijke en luchtige vorm heeft weten te gieten. Het personage Simon is wel wat over de top, maar blijft herkenbaar waardoor de kijker makkelijk met hem meeleeft. ‘Simon’ is typisch zo’n film met een lach en een traan, die weliswaar wat aan impact heeft ingeboet maar nog altijd bewijst het hart op de juiste plaats te hebben zitten.

Patricia Smagge

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 30 september 2004