Snow Monkeys: Who’s Hot and Who’s Not – The Natural World Collection: Planet of the Apes: Snow Monkeys (2009)

Regie: John Brown | 50 minuten | documentaire

Veruit de meeste apensoorten leven op het zuidelijk halfrond, meestal in zonovergoten tropische en subtropische regionen. De Japanse makaak vormt een opmerkelijke uitzondering op deze regel. Op de mens na is er geen enkele primaat die verder noordelijk kan worden aangetroffen dan de Japanse makaak of sneeuwaap. De Japanse makaak is één van de grootste soorten makaken. Hij heeft een dikke vacht, die qua kleur kan variëren van grijzig bruin en blauwig grijs tot olijfgroen. De buikzijde is lichter van kleur. Maar het opvallendste kenmerk van de sneeuwaap is toch wel zijn gezicht, dat opvallend rood van kleur is. Jonge dieren hebben een lichtere gezichtskleur dan volwassen dieren. De Japanse makaak leeft in grote groepen, bestaande uit enkele dominante mannetjes, meerdere vrouwtjes en hun jongen. Vrouwtjesmakaken blijven hun hele leven bij dezelfde groep. Er heerst een duidelijke hiërarchische structuur tussen de vrouwtjes (jong en oud), die wordt bepaald door de rang van de moeder.

In ‘Snow Monkeys’ worden drie verschillende makakentroepen op de voet gevolgd, drie groepen die onder compleet verschillende omstandigheden hun dagelijks kostje bijeen moeten scharrelen. De eerste groep, die de vulkanische warmwaterbronnen van Jigokudani als uitvalsbasis heeft gekozen, leidt een luizenleventje. Sinds een aap het gedrag van menselijke baders heeft overgenomen, is het baddergedrag ook op jongere generaties overgedragen, wat heeft geleid tot een verbluffend staaltje apencultuur. Deze apen zijn ware beroemdheden in Japan en trekken horden nieuwsgierige en met fotocamera’s bewapende toeristen. Ze hoeven zich ook niet te bekommeren om het vinden van eten, want de ‘watermakaken’ worden bijgevoerd door hun menselijke weldoeners. De hoorn des overvloeds waaraan de bronapen zich kunnen laven staat in schril contrast met de schaarste die heerst in de sneeuwrijke bergen. Zeker in de ijzige winter is voedsel hier schaars en zijn de apen vooral aangewezen op boombast. De derde groep die in de film aan bod komt, heeft weer te kampen met andere problemen. Doordat het land rondom hun thuisbos vandaag de dag vooral bestaat uit talloze hectaren landbouwgrond, zoeken de makaken veelvuldig hun toevlucht tot het roven van landbouwgewassen. Ondanks de verschillende natuurlijke en geografische omstandigheden waar de drie groepen mee te maken hebben, delen alle makaken bepaalde eigenschappen die de dieren in staat stellen om zelfs de extreme grillen van Moeder Natuur te weerstaan. Aanpassingsvermogen en vernuft zijn de belangrijkste wapens die de apen in de strijd gooien. ‘Snow Monkeys’ is een meeslepend portret van de Japanse makaak, een documentaire die prachtige, haarscherpe beelden van badende, sneeuwballen gooiende, foeragerende, ravottende en soms ook vechtende apen combineert met een betrokken en solide verhaal. Aan de ene kant is het genieten geblazen van de intieme beelden van de sneeuwapen, maar anderzijds is het ook jammer dat de dieren in het drukbevolkte Japan vandaag de dag steeds minder ruimte hebben.

‘Snow Monkeys. Who’s Hot and Who’s Not’ is een fraaie karakterschets van een opmerkelijk veerkrachtige apensoort, een film die zowel apen- als natuurliefhebbers in meer algemene zin zal beklijven.

Frank Heinen