Snow White and the Seven Dwarfs-Sneeuwwitje (1937)
Regie: Ted Sears, Richard Creedon | 83 minuten | drama, animatie, familie, fantasie, musical | Originele stemmencast: Adriana Caselotti, Roy Atwell, Stuart Buchanan, Eddie Collins, Pinto Colvig, Marion Darlington, Billy Gilbert, Otis Harlan, Lucille La Verne, James MacDonald, Scotty Mattraw, Clarence Nash, Moroni Olsen, Harry Stockwell | Nederlandse stemmencast: Bernadette Kraakman, Liz Snoyink, Lou Landre, Marcel Reyans, Cees van Oyen, Jules Croiset, Wim Schippers, Paul Haenen, Harrie Geelen, Coen Flink, Marjol Flore, Carol van Herwijnen
Een dwaas waagstuk, zo zag men in Hollywood Walt Disneys plannen voor zijn eerste avondvullende animatiefilm. Want wie wilde er nou naar een negentig minuten durende tekenfilm kijken? Disney was echter overtuigd van zijn ideeën en zette door. Walt was een echte ondernemer en pionier die tijdens zijn jeugd in landelijk Missouri zijn liefde voor dieren en tekenen ontwikkelde. Zijn talenten waren onder meer een sterk gevoel voor verhalen en een neus voor wat het publiek zal vermaken. Hij had ook de gave het talent van anderen te optimaliseren, waaronder dat van zijn oudere broer Roy, die de Walt Disney Studios later door financieel magere tijden zou weten te loodsen. Aanvankelijk golden tekenfilms als simpel vermaak, het waren filmpjes die niet langer dan tien minuten duurden en voorafgingen aan de hoofdfilm. Figuurtjes waren karikaturaal en stonden garant voor slapstickachtige taferelen. Walt Disney, die al baanbrekend was omdat hij als eerste een tekenfilmpje met geluid had gemaakt (‘Steamboat Willy’, 1928) en als eerste met een tekenfilm in kleur was gekomen (‘Flowers and Trees’, 1932), zag in 1934 een nieuwe uitdaging: waarom maakte hij geen avondvullende animatiefilm? Geen gemakkelijke klus, want de ontwikkeling van de animatiefilm stond nog in de kinderschoenen. Maar Walt legde de lat graag hoog. ‘Snow White and the Seven Dwarfs’ (1937) zag hij simpelweg als een logische volgende stap, niet alleen in artistiek maar ook in financieel opzicht (hoofdfilms leveren immers meer geld op dan ‘opwarmertjes’).
Al sinds hij op zijn vijftiende een geluidloze, vroege versie van het verhaal zag, liep Walt Disney al met het idee om het klassieke sprookje ‘Snow White and the Seven Dwarfs’ te gebruiken voor een animatiefilm. Het verhaaltje van de beeldschone jonge prinses die door haar boze en ijdele stiefmoeder verjaagd wordt uit het kasteel omdat ze te mooi zou zijn en terechtkomt bij een zevental dwergen, begon als volksvertelling en werd door de gebroeders Grimm vastgelegd in hun sprookjesboeken. Disney schuurde de scherpe randjes ervan af, om het verhaaltje wat makkelijker verteerbaar te maken. Toch zitten er nog enkele, zeker voor kinderen angstaanjagende scènes in de film. Direct aan het begin, als de boze stiefmoeder van Snow White aan haar toverspiegel vraagt ‘Spiegeltje, spiegeltje aan de wand, wie is de schoonste in het land?’, wordt de kijker direct de soms griezelige toverwereld ingetrokken. Ook de scène waarin de boze stiefmoeder zichzelf omtovert in een lelijke oude heks is beangstigend, vooral doordat tijdens het magische proces de camera rondtolt en de kijker even zijn oriëntatie kwijt is. De wereld van de zeven dwergen is er echter een vol humor en slapstick. Juist met de combinatie tussen de klassieke tekenfilmhumor en serieuzere verhalen wist Walt Disney nieuwe deuren te openen. De romantische hoofdfiguren hebben realistische gelaatstrekken en bewegen als echte mensen, terwijl de zeven dwergen de elastische, koddige kenmerken van komische animatie hebben.
Disneys liefde voor natuur en muziek druipt aan alle kanten van ‘Snow White and the Seven Dwarfs’ af. De film zit vol herkenbare een aansprekende liedjes (onder meer het vrolijke ‘Heigh-Ho’ en het romantische ‘Some Day My Prince Will Come’ zijn evergreens) en muziek speelt ook als er niet gezongen wordt op de achtergrond een belangrijke rol. ‘Snow White’ was de eerste film waarvan de soundtrack op plaat werd gezet voor de verkoop. De natuur speelt eveneens een cruciale rol. Het kost Snow White, die verdrietig is als ze ontdekt dat haar stiefmoeder haar dood wil hebben, weinig moeite om de dieren in het bos voor zich te winnen. De konijntjes, hertjes, vogeltjes en andere dieren zijn naast de dwergen voor een belangrijk deel verantwoordelijk voor de humor in de film. Neem alleen al het trage schildpadje, dat telkens nét een stap te laat is. Waar de natuur dol is op Snow White, heeft de boze stiefmoeder er een minder goede band mee. De gieren die haar achtervolgen zijn alleen maar uit op een smakelijk hapje en de donder en bliksem helpen de zeven dwergen een handje als ze de heks willen verjagen bij hun huisje. Disney haalt aspecten uit de ‘gewone’ film en voegt ze toe aan zijn animatie. Daardoor is ‘Snow White’ de eerste animatiefilm die niet alleen vermaakt, maar ook angst weet aan te jagen, gerust weet te stellen en ontroert. Het complete emotionele spectrum komt voorbij en dat in slechts 83 minuten!
‘Snow White’ is baanbrekend geweest in de technologische ontwikkeling van de animatiefilm. Niet alleen benutte hij geluid en TechniColor (die vrij recentelijk pas waren uitgevonden) optimaal , hij paste ook voor het eerst de multiplane-camera toe. Die nieuwe techniek – waarbij gewerkt wordt in drie lagen, onafhankelijk van elkaar – zorgde voor levensechte diepte en textuur die ongekend was in animatie. Zonder dit pionierswerk van Disney hadden tekenfilms zich wellicht heel anders ontwikkeld en zouden ze er niet zo uit hebben gezien zoals wij ze kennen. De impact van ‘Snow White and the Seven Dwarfs’ mag dan ook niet worden onderschat. Behalve dat de film belangrijk en succesvol is geweest, heeft dit klassieke sprookje ook eeuwigheidswaarde. Want ruim zeven decennia later spreekt de romance tussen Snow White en de knappe prins, de koddige zeven dwergen, de onvoorwaardelijke liefde van de dieren uit het bos voor het prinsesje en de haat van de ijdele stiefmoeder nog altijd tot de verbeelding. Zelfs nu we de aan perfectie grenzende animatie uit computers gewend zijn, kunnen we niet om de fantastische, genuanceerde tekeningen uit ‘Snow White’ heen. Een team van bijna zeshonderd mensen is hier ruim drie jaar mee bezig geweest. Twee miljoen illustraties maakten ze – met de hand! Het maakt deze baanbrekende Disney-klassieker er alleen maar nóg indrukwekkender op.
Patricia Smagge
Waardering: 5
Bioscooprelease: 26 mei 1938
Bioscooprelease: 20 december 1984 (re-release)