Son hasat (2023)

Regie: Cemil Agacikoglu | 125 minuten | drama | Acteurs: Hilmi Ahiska, Sevgi Temel, Gökhan Yikilkan, Berkay Sanveren, Erdem Senocak, Ercan Kesal, Yelda Alp, Ihsan Ilhan, Ilyas Özçakir, Bekir Anniak, Elif Arman, Aysegül Kaygusuz, Özge Soyal

In deze Turks / Bulgaarse productie speelt de natuur een grote rol. Het is het allesomvattende kader waarbinnen de actie van ‘Son hasat’ zich ontrolt. Het wisselende landschap van eindeloze rietvelden, de meren, de besneeuwde bergen: het is allemaal even spectaculair. Bovendien is het beeld uitgevoerd in aardse kleuren: bruin, zwart, oker. Elk beeld lijkt wel geschilderd in een bijna impressionistische stijl, of … gefotografeerd! Het wordt al snel duidelijk dat regisseur Cemil Agacikoglu denkt in fotografische beelden. Dat is ook niet zo verwonderlijk als je bedenkt dat hij als (mode-) fotograaf is begonnen. ‘Son hasat’ is inmiddels al weer zijn vijfde speelfilm en deze is werkelijk indrukwekkend. Want niet alleen zijn die overweldigende Anatolische landschappen alleen al de moeite waard van het bekijken van deze film, maar ze spelen ook nog eens een eigenstandige rol. Met als gevolg dat de film hier en daar magisch-realistische trekjes heeft.

Die zwijgzame natuur wordt gespiegeld in de karakters van de mannen en vrouwen die in ‘Son hasat’ meespelen. Hoofdpersoon is Ali (Hilmi Ahiska) die samen met zijn vrouw Aysel (Sevgi Temel) probeert iets van hun leven te maken. Ze wonen afgelegen, primitief, en verdienen hun dagelijks brood met de handen. Zij maakt rieten matten, en hij is rietsnijder, een beroep dat in ons land allang niet meer bestaat. Zij krijgen lage prijzen voor hun producten en ze worden overheerst door een criminele groep die verhindert dat zij hun matten en hun riet elders verkopen. Ze maken lange werkdagen en Ali brengt zijn dagen voornamelijk door op het water en op de rieteilanden waar hij zijn rietbundels in zijn sloep vervoert om ze aan land te brengen.

Uit alles blijkt dat ze niet gelukkig zijn maar Cemil Agacikoglu slaagt erin om dat ongeluk te verbeelden zonder dat er veel woorden aan te pas hoeven komen. Ali moet zich de vernederingen van de criminele bende die hen bestiert laten welgevallen, maar diep in hem zit een sentiment dat krachtig protesteert. Totdat hij op een dag het ongekende middelpunt wordt van ‘Son hasat’. Stuk voor stuk verdwijnen de bazen en de zetbazen van het toneel en niemand weet hoe dat komt. In het dorp worden verhalen verteld over het meer dat kan kolken en in opstand kan komen. Tegen wie of tegen wat? De dorpelingen durven geen uitleg te geven, maar in hun ogen is het meer de hoofdverdachte. Het meer is een entiteit in het dorp die de levens en de gebeurtenissen van de dorpelingen mede bepaalt.

Het idee dat de leider van de criminele bende, Yahya (Gokhan Yikilkan) vervloekt is door de elementen krijgt vaste voet in het dorp met alle gevolgen van dien. Deze magisch-realistische ontwikkeling past prima binnen het kader van ‘Son hasat’. Immers, de dorpelingen leven met elkaar en hebben een dorps bestaan dat eigenlijk geen grenzen kent in hun beleving. Het leven van de rietsnijders speelt zich gedeeltelijk af in het dorp maar toch vooral op het water. Ondanks de weidsheid van het landschap kunnen de rietsnijders geen kant op. Ze verstikken in het dichte riet zoals hen ook de adem ontnomen wordt door het criminele gezelschap.

Voor wie verder wil kijken is er veel te zien in de film. De beeldtaal van de film kenmerkt zich niet alleen door de aardse kleuren maar de film bevat vele verwijzingen naar toekomstige gebeurtenissen of naar heftige sentimenten. Verschillende malen richt de camera zich op de eenzame vogels, waar af en toe ook op wordt gejaagd, maar het is duidelijk dat elk vogelshot de voorbode is van een dramatische gebeurtenis. De eenzaamheid en de angst spat er vanaf op dat moment. Daarnaast is de compositie van de beelden zodanig dat je als kijker meteen geleid wordt naar het hart van het beeld, daar waar de actie zich gaat afspelen. Tenslotte is een ander markant aspect van de cameravoering dat in tal van landschappelijke shots de camera kiest voor een lage horizon, op circa 1/4e of 1/5e van het beeld. Het gevolg is van de lage plaatsing van de horizon is dat de lucht een groter deel van het filmbeeld in beslag neemt. Daardoor wordt de lucht dramatisch en krijgen de wolken, ook hier weer, een voorspellend karakter, niet in het minst door de variatie in kleuren die de regisseur telkens weer kiest. Een dergelijk lage horizon geeft niet alleen een gevoel van ruimte en uitgestrektheid maar ook van eenzaamheid en soms zelfs van angst. Dit gebruik van de beeldverdeling is typisch iets dat de fotografen met de paplepel wordt in gegoten maar ook hier weer zijn functie heeft.

Cemil Agacikoglu slaagt erin om een sterke spanningsboog te creëren en om die gedurende langere tijd vast te houden. Sevgi Temel als zijn vrouw Aysel en Hilmi Ahiska als Ali laten beiden zeer sterk acteerwerk zien, ook al zijn het niet hun teksten die het hem doen. Het is een prachtige productie die de kijker soms op het puntje van de stoel brengt en soms laat zwijmelen van die prachtige beelden. Absoluut topproduct uit de Turkse cinema.

Ton IJlstra

Waardering: 4

Bioscooprelease: 8 mei 2025