Son of a Lion (2007)
Regie: Benjamin Gilmour | 92 minuten | drama | Acteurs: Sher Alam Miskeen Ustad, Niaz Khun Shinwari, Agha Jaan, Anousha Vasif Shinwari, Fazal Bibi, Baktiyar Ahmed Afridi
Voor de meeste mensen in de westerse wereld was de grensstreek tussen Pakistan en Afghanistan weinig interessant – totdat Osama Bin Laden en andere leden van Al Qaida juist in die onherbergzame regio neerstreken om zich te verschuilen. Dankzij de gastvrije aard van de lokale Pashtun-stammen werden ze er open ontvangen. De Australische filmmaker Benjamin Gilmour – van oorsprong een ambulancemedewerker van beroep – bezocht de streek niet lang voorde terroristische aanvallen van 11 september 2001 en raakte gefascineerd door de lokale bevolking. Toen hij zag welk beeld na nine eleven in de westerse media werd geschetst van de Pashtun, besloot hij terug te gaan en een film te maken waarin dit volk getoond wordt zoals het daadwerkelijk is. Aangezien mensen met camera’s met argusogen bekeken worden, moest het filmen in het geheim gebeuren. Gilmour nam een lokale assistent-regisseur in de arm om hem de weg te wijzen. Ondanks alle moeilijkheden waar hij tegenaan liep, is het hem gelukt een fijngevoelig portret te schetsen van een vader en een zoon die geconfronteerd worden met elkaars idealen.
‘Son of a Lion’ (2007) speelt zich af in het grensstadje Darra Adam Khel, in het noordwesten van Pakistan. We maken kennis met Niaz (Niaz Khun Shinwari), een elfjarige jongen wiens moeder enige tijd geleden overleden is. Zijn vader Sher Alam Afridi (Sher Alam Miskeen Ustad) vocht ooit met de Afghanen tegen de Russen. Dat militaire verleden bepaalt ook nu nog zijn leven. Net als zoveel anderen in het dorp verdient hij zijn geld in de wapenhandel. Het liefst ziet hij zijn zoon in zijn voetsporen treden, dus neemt hij Niaz elke dag mee naar zijn werk. Samen testen ze de wapens uit in een afgelegen gebied buiten Darra. Maar Niaz is doodongelukkig. Hij droomt ervan om naar school te gaan, om te leren lezen en schrijven. Ook houdt hij van muziek en film – zaken die zijn vader afschildert als het werk van satan. Gelukkig zijn er mensen in zijn omgeving die zijn wens wél begrijpen. De dichter Agha Jaan (Agha Jaan) bijvoorbeeld, die is verbannen naar een vluchtelingenkamp buiten het dorp. Zijn grootste medestander is echter zijn oom Baktiyar Afridi (Baktiyar Ahmed Afridi), een liberale man die in de grote stad Peshawar woont en wiens dochters al enige jaren naar school gaan. Niaz hoopt dat zijn geliefde oom hem kan helpen zijn vader over te halen, maar die is onverbiddelijk. Dus besluit de wanhopige Niaz om van huis weg te lopen en zelf maar naar Peshawar te gaan.
Debutant Gilmour schreef het script voor ‘Son of a Lion’ in samenwerking met de plaatselijke bevolking, zodat de film niemand tegen het hoofd zou stoten. Omdat journalisten en filmmakers niet zomaar de regio in kunnen komen, moest hij zich in allerlei bochten wringen. Maar het lukte! Getooid met baard en gekleed in traditionele gewaden ging hij zorgvuldig en onopvallend aan de slag. Ook de castleden zijn burgers van Darra Adam Khel en omgeving, wat de authenticiteit uiteraard alleen maar versterkt. Zo is de hoofdrolspeler de zoon van Gilmours Pakistaanse assistent en speelt diens moeder de grootmoeder van Niaz. Het mogen dan amateurs zijn, er wordt uitstekend geacteerd, vooral door Sher Alam Miskeen Ustad, die de vader van Niaz neerzet als een man die moet inzien dat zijn idealen niet per se die van zijn zoon zijn, dat de tijden ook in Pakistan veranderen en hij meer bereikt als hij ook eens luistert naar wat zijn zoon te vertellen heeft. De acteur heeft ook in het echt met de mudjahedeen gevochten tegen de Russen en werd in 2001 door de Taliban gevraagd opnieuw mee te strijden. Maar hij zei nee, omdat hij al genoeg dood en verderf om zich heen had gezien.
Gilmour zag tijdens zijn eerste bezoek aan de streek hoe jonge jongens – soms slechts een jaar of vijf – door hun vaders mee werden genomen naar hun werk in de wapenhandel en dat beeld inspireerde hem tot het schrijven van zijn verhaal. Daarbij wilde hij het beeld dat de media creëerde van de mensen uit die streek nuanceren. “They were being depicted as terrorists and, yes, the majority of the Taliban are Pashtun but the majority of the Pashtun are not Taliban. I found Pashtuns to be incredibly wonderful, generous, hospitable, kind, peace-loving people.” De film schetst dan ook het beeld dat de lokale bevolking intelligent is, goed geïnformeerd en zeker niet zonder kritiek is ten opzichte van de Taliban. De politieke discussies die de oudere heren in het dorp voeren in de film, is kenmerkend voor hoe het er in het echte leven aan toe gaat. Net als het verhaal doen ook de cinematografie en de muziek bijzonder realistisch aan – de film lijkt haast een documentaire. Ook voor kinderen is ‘Son of a Lion’ goed te begrijpen, al is het maar de vraag in hoeverre zij iets van de politieke achtergrond meekrijgen. En wanneer de slachting van een schaap – vrij expliciet – in beeld komt zullen ze wellicht even willen wegkijken. Maar ook dát hoort bij de islamitische cultuur.
‘Son of a Lion’ is een mooi en oprecht portret van een vader en een zoon wiens neuzen niet altijd dezelfde kant opstaan. Een verhaal van alle tijden en alle culturen. Debuterend regisseur Benjamin Gilmour heeft zich in allerlei bochten gewrongen, met gevaar voor eigen leven, om ons deze bescheiden maar opmerkelijke film te schenken. Zijn doorzettingsvermogen en passie voor de streek en de Pashtun-stammen straalt er dan ook aan alle kanten vanaf. Dankzij films als deze leren we écht iets van de volkeren die door de media eenzijdig worden afgeschilderd. Ook voor kinderen is dit een mooie, intense film, zonder opsmuk en recht door zee. Een pareltje.
Patricia Smagge