Sprekend Nederland (2018)

Regie: John Appel | 82 minuten | documentaire

Sec gezien is ‘Sprekend Nederland’ geen gecompliceerde film. De documentaire van John Appel (‘Zij gelooft in mij’) volgt onze sprekende medemens en het bijbehorende luisterend publiek. Appel vond zijn inspiratie bij de toespraken die bij het uitdelen van inburgeringdiploma’s worden gehouden. De mengeling van vanzelfsprekendheid en onbeholpenheid waren een zodanige bron van emotie dat hij op ontdekkingstocht ging om te kijken hoe het er in de rest van het land aan toegaat bij dit soort aangelegenheden. Het geven van een speech is vaak een openhartige en kwetsbare gebeurtenis. En wil de ontvangende partij de boodschap ontvangen zoals het bedoeld is, zal die dezelfde openhartigheid en kwetsbaarheid aan de dag moeten leggen. Het is de basis van communicatie. Tot zover niets nieuws onder de zon.

Doordat ‘Sprekend Nederland’ verschillende soorten voordrachten naast elkaar legt ontstaat er echter een interessant inhoudelijk beeld dat veel verder gaat dan de bovenstaande notie van eenzijdige communicatie. De documentaire begint bij een manifestatie van vrijheidsbeweging Ieder1. Het idee achter de actiegroep: er moet een eind aan de polarisatie komen omdat iedereen simpelweg gelijk aan elkaar is. Een nobele gedachte, die bijval krijgt van regisseur Appel. Maar dat neemt niet weg dat er geen plaats voor andersdenkenden is. Van de eerder genoemde inburgeringspeeches manoeuvreert Appel naar demonstraties van de rechtse protestclub Pegida en een verkiezingscampagne van Geert Wilders. ‘Sprekend Nederland’ vertegenwoordigt evenwel meer kleuren dan alleen zwart en wit.

De documentaire is bovenal een tijdsbeeld van caleidoscopisch Nederland. Want kleurrijk is het. Van het vijftigste verjaardagsfeestje van Koning Willem Alexander, samen met landgenoten die op dezelfde dag geboren zijn, tot aan de huldiging van voetbalclub Feyenoord. En van een betoging tegen homogerelateerd geweld tot aan een inspraakavond over vluchtelingen. De gemene deler? Alles kan en mag gezegd worden. De vrijheid van meningsuiting als grootste goed. Een boodschap die staat als een huis.

Dankzij de soepele montage, vloeiende cameravoering en met emotie doordrenkte close-ups weet ‘Sprekend Nederland’ bovendien aldoor de aandacht vast te houden. Gezien het ogenschijnlijk abstracte onderwerp geen geringe prestatie. Opmerkenswaardig daarbij is dat de docu geen gebruik van een voice-over maakt. Het is aan de toeschouwer zelf om een mening te vormen over de staat van ons land. Vast staat dat Nederland alles bijeengenomen een eigenaardig landje is, maar in al zijn diversiteit wel een landje om trots op te zijn.

Wouter Los

Waardering: 4

Bioscooprelease: 4 oktober 2018