Sputum (2022)

Recensie Sputum CinemagazineRegie: Dan Geesin | 85 minuten | science fiction | Acteurs: Yannick Jozefzoon, Jade Olieberg, Guido Pollemans, Tine Joustra, Sandra Mattie, Martijn van Eijzeren, Leipe Dennis, Ilya Vierhout, Kim Feenstra, Ovo Drenth, Walid Benmbarek, Lina Cohen, Mike Libanon

In het halfduister zie je iemand in een tandartsstoel zitten die door een groepje mensen in chirurgkostuum wordt uitgezogen voor een vies goedje. Dat dit totaal geen pretje is, is aan de knarsende geluiden tijdens de routine-operatie te horen. Op dat moment zit je al tien minuten in de uiterst merkwaardige wereld van ‘Sputum’. De regisseur en multimediakunstenaar, Dan Geesin, werkte eerder als filmcomponist en dat is goed te merken bij dit curieus speelfilmdebuut, naast ‘Splendid Isolation’ (Urszula Antoniak, 2022) één van de weinige dystopische science fiction films uit de lage landen.

De aristocratische Antiques zwaaien de scepter over de Bakelites, de onderklasse van de samenleving. Beide groepen vechten om het afweerstof sputum die bescherming biedt tegen de dodelijke schimmelwolk Bloom, die de zuurstof uit de lucht zuigt. De Bakelites worden voor het uiterst waardevolle sputum onderdrukt en klaargestoomd voor de oogst. Ook krijgt de onderklasse de zeer verslavende Rot powder drug toegediend. De rebellenleider van de Bakelites Jimin Blyth (Yannick Josefzoon) wil zich ontworstelen aan de wurgreep van de Antiques en krijgt hulp van de Antiques-wetenschapper Kalta Crux (Jade Olieberg) op wie hij tevens een oogje heeft.

Ondanks dat ‘Sputum’ een vrij bijzonder brouwsel is, hoef je niet lang na te denken waar Geesin zijn inspiratie vandaan haalde. Het geheel lijkt uit een blender te komen van dystopische science fiction klassiekers uit de literatuur en filmwereld: het jongleert met ideeën over een verrotte samenleving uit ‘Nineteen Eighty-Four’ (George Orwell, 1949) en Brave New World’ (Aldous Huxley, 1932); zet taal en toon eigenaardigheden van de roman ‘A Clockwork Orange’ (Anthony Burgess, 1962) in; en visueel heeft het overeenkomsten met ‘Dune’ van David Lynch (1984) en de zwart-wit fotografie in ‘La jetée’ (Chris Marker, 1962). Je kunt het een stuk slechter treffen natuurlijk.

Het gretige debuut van Geesin is dystopische cinema in optima forma. Het heeft de grauwe uitstraling, kille personages, vunzige woordspelingen en onethische experimenten die moeten doorgaan voor wetenschap. De visuele obscuriteit past helemaal bij het pessimistisch toekomstbeeld en wellicht ook het budget. In een enigszins bevreemdende versie van het Engels doet de Nederlandse cast het naar behoren en weet het de grens van het potsierlijke grotendeels te vermijden. Want, hoewel niet gespeend van donkere humor, is het eerst en vooral ernst in ‘Sputum’. Misschien gebeurt op het gebied van geluidsontwerp nog het meest inventiefs, waaronder het gebruik van het voormalige nationale alarmgeluidssysteem. De vraag is wel een beetje of je met deze overduidelijke ode aan klassiekers in het genre ook internationaal wegkomt, zeker als ‘Crimes of the Future’ (David Cronenberg, 2022) nog hier en daar draait. Want ‘Sputum’ kan evengoed doorgaan voor een pretentieuze versie van ‘Flash Gordon’ (Mike Hodges, 1980).

Roy van Landschoot

Waardering: 3

Bioscooprelease: 24 november 2022
Speciale vertoning: Imagine Fantastic Film Festival 2022