Stander (2005)

Regie: Bronwen Hughes | 113 minuten | drama, misdaad | Acteurs: Thomas Jane, Ashley Taylor, David O’Hara, Dexter Fletcher, Deborah Kara Unger, Marius Weyers, At Botha, Lional Newton, Melanie Merle, Hannes Muller, Shaeleen Tobin, Sean Else, Peter Gardner, Patrick Mynhardt, Wikus du Toit, Drummond Marais

Even een waarschuwing vooraf: Als je ‘Stander’ uit het schap van je lokale filmboer pakt, laat je dan niets wijs maken. Dit is GEEN actiefilm. De punchline “After ‘The Punisher’ Tom Jane is back in a true action packed story,” die nogal prominent op de cover staat, slaat echt helemaal nergens op. Schande! Het is erg jammer dat deze productie als een breinloze knokfilm op de markt wordt gebracht, ‘Stander’ verdient veel beter.

De film begint met de introductie van André Stander: een politieman met een sterk rechtvaardigheidsgevoel. De agent is populair onder zijn collega’s en ook in de liefde gaat het hem voor de wind. Standers leven verandert als hij geconfronteerd wordt met het racistische apartheidsregime. Een vreedzame demonstratie van zwarte burgers, mondt uit in een bloedbad. Stander ontdekt de corruptie binnen het regime en hij is vastbesloten om het systeem kapot te maken.

Het verhaal achter deze film is gebaseerd op waargebeurde gebeurtenissen. Meestal voorspelt dat niet veel goeds, omdat de meeste producties in dit genre zo overdreven geromantiseerd worden dat het glazuur van je tanden afspat. Je hoeft maar op woensdagavond naar RTL 4 te zappen en je snapt wel wat hiermee bedoeld wordt.

‘Stander’ is gelukkig niet zo’n film. Over het algemeen zijn alle personages redelijk goed uitgewerkt. Regisseur Bronwen Hughes weet de valkuilen van de ‘waargebeurde film’ behendig te omzeilen. Soms dreigt ‘Stander’ wel eens te ontsporen door een iets te opgeleukte voorstelling van zaken, maar echt storend wordt het nooit. En dat is geheel te danken aan de acteurs.

Thomas Jane speelt de rol van Stander. Jane weet door zijn sterke spel te voorkomen dat zijn personage van bordkarton wordt. En dat is knap, want Stander krijgt alle eigenschappen van een typische ‘All American Hero’ mee: hij is knap, rechtvaardig, heldhaftig en dolverliefd op zijn vrouw. Jane zet zijn rol echter zo neer dat je toch naar een echt mens zit te kijken. Een mens van vlees en bloed, met goede en slechte karaktertrekjes. Jane belicht ook Stander’s nare eigenschappen zoals zijn roekeloosheid, zijn onverantwoordelijkheid en egoïsme.

De Amerikaan laat zien dat hij veel meer in zijn mars heeft dan je zou denken. Vooral de manier waarop hij Standers immense schuldgevoel weet neer te zetten is indrukwekkend.
Een Shakespeareaans drama zal deze blonde acteur misschien niet kunnen dragen, maar in wat lichtere dramafilms is Jane erg goed te pruimen. Hughes geeft zijn hoofdrolspeler alle ruimte en dat levert aantrekkelijk acteerwerk op.

Naast Jane valt ook Dexter Fletcher op als de kruimeldief Lee McCall. Fletcher zet een wat slungelige, onbeholpen crimineel neer die niet zo slecht is als hij lijkt. Een mooie, ontroerende rol. Ook Deborah Kara Unger en David O’Hara spelen niet verkeerd en zetten aangename personages neer. Het acteerwerk van ‘Stander’ is zonder twijfel het beste wat de film je te bieden heeft.

Is er nog iets negatiefs op te merken aan deze ‘Stander’? Nou niet echt. De film doet weinig fout. Het acteerwerk is zoals gezegd prettig om naar te kijken. Het verhaal wordt interessant verteld en de sfeer van Zuid-Afrika in de jaren 70 wordt goed weergegeven. Toch mist ‘Stander’ iets. Noem het de ‘x-factor’. Er had meer in gezeten.

Hughes en zijn cast hebben een mooi afgewerkt product afgeleverd, maar er zit geen echte bezieling in de film. Het is te braaf. ‘Stander’ wil nergens echt sprankelen. Tegen het einde, leeft de film pas op: als de dramatische verwikkelingen tot een hoogtepunt komen. Het is jammer dat je pas tijdens de finale van de film merkt hoe goed de personages eigenlijk vormgegeven zijn. Het eerste uur kabbelt ‘Stander’ iets te rustig en te liefjes voort. Iets meer pit en vaart had de film beslist geen kwaad gedaan.

Frank v.d. Ven