Star Wars: Episode IV – A New Hope (1977)
Regie: George Lucas | 125 minuten | actie, avontuur, fantasie, science fiction | Acteurs: Mark Hamill, Harrison Ford, Carrie Fisher, Alec Guinness, Peter Cushing, Anthony Daniels, Peter Mayhew, David Prowse, Kenny Baker, James Earl Jones, Phil Brown, Shelagh Fraser, Jack Purvis, Alex McCrindle, Eddie Byrne
Er zijn maar weinig films die zo’n grote impact hebben gehad op de filmindustrie en de hedendaagse popcultuur als de originele Star Wars-trilogie van George Lucas. Zelfs mensen die de films nog nooit gezien hebben, weten hoe ze de (mis)quote “Luke, I am your father” moeten plaatsen en begrijpen het zoemende geluid dat mensen maken als ze met hun plastic lichtzwaarden spelen. Star Wars was en is een ongekend fenomeen. En het begon allemaal in 1977 met ‘Star Wars: Episode IV – A New Hope’. Toen mensen kennismaakten met de legendarische zin “A long time ago in a galaxy far, far away….” en het onvergetelijke thema van componist John Williams voor het eerst door de boxen schalde.
De film die mensen destijds te zien hebben gekregen, is niet de film die anno 2011 de ronde doet. In de tussentijd heeft George Lucas diverse ingrepen gedaan in zijn oorspronkelijke versie. De Special Editions uit 1997 hadden de grootste impact, met nieuwe computergegeneerde effecten die volgens Lucas de levendigheid en daarmee geloofwaardigheid van het universum vergrootten. Naarmate Lucas ouder (en weker?) werd, besloot hij dat een rebel als Han Solo nooit zomaar een huurling neer zou schieten die hem bedreigt en haalde hij de woede van menig Star Wars-fan op zijn hals door Greedo als eerste een schot te laten lossen. Met de komst van de Blu-Rayversies in 2011 blijkt dat Lucas het nog steeds niet kan laten om aan zijn films te sleutelen. Zo vond hij het om volstrekt onbegrijpelijke redenen bijvoorbeeld nodig dat de kreet waarmee Obi-Wan Kenobi de Zandmensen verjaagt (voor ingewijden: de jachtkreet van een Kraytdraak) moest aangepast.
Maar het zijn details. Het verhaal van de jonge boer (Luke Skywalker, gespeeld door Mark Hamill) die de strijd aangaat met het Keizerrijk is nog altijd hetzelfde en heeft absoluut niet aan kracht ingeboet. De film bezit nog altijd een frisheid en speelsheid die tegenwoordig bij grote producties vaak ver te zoeken is. De ontdekkingstocht van Luke Skywalker, die noodgedwongen voor het eerst kennismaakt met de wereld buiten zijn eigen planeet Tatooine, heeft een universele zeggingskracht die losstaat van de stand van zaken op het gebied van CGI. Juist de knulligheid van de huis-tuin-en-keuken-aanpak van Industrial Light & Magic (dat specifiek voor deze film werd opgericht) geeft het Star Wars-universum zijn ziel. Niet de gladheid van de later toegevoegd computergegenereerde beelden.
De mystiek die in ‘A New Hope’ hangt om de Jedi-orde en de Kracht (“the Force”) waar de Jedi-ridders uit putten werkt nog altijd verbazingwekkend goed. De film is heel duidelijk een opstap naar een groter verhaal, maar werkt ook volledig op zichzelf. Er is voor de argeloze kijker meer dan genoeg om zelf in te vullen. Wie er bijvoorbeeld schuilgaat achter het masker van Darth Vader, of wat de volgende stap van de rebellen zal zijn na hun overwinning op de Doodsster, in deze film gepresenteerd als het ultieme wapen. Zelfs met alle kennis van de overige vijf films, die het verhaal completeren, is de spanning in deze film nog voelbaar. Daarbij komt dat met name Alec Guinness (als Obi-Wan Kenobi) en Peter Cushing (gouverneur Tarkin) zeer sterke rollen neerzetten. Het soms wat amateuristische spel van Mark Hamill werkt vertederend en de felheid van Carrie Fisher (als prinses Leia) zorgt voor een prachtige groepsdynamiek. Daarbij komt natuurlijk nog de waanzinnig sterk filmscore van John Williams.
Het is lastig, zo niet onmogelijk, om iets definitiefs over de Star Wars-films van de Oude Trilogie (episode IV-VI) te schrijven. Elke versie die wordt uitgebracht kent wel weer een paar al dan niet ingrijpende veranderingen. Voor mensen die met de films zijn opgegroeid is dat veelal lastig te verkroppen, maar nieuwelingen zullen er wellicht minder moeite mee hebben. Het is hoe dan ook de mening van deze recensent dat de Originele Trilogie van zichzelf genoeg kracht bezit om een lovende recensie nog altijd mogelijk te maken. Een aantal aanpassingen zijn tenenkrommend, maar negeren kun je leren. Als verhaal heeft ‘A New Hope’ zeker niet aan kracht ingeboet. De liefde en toewijding waarmee de film is gemaakt zijn nog altijd zichtbaar en voelbaar. En dat is het belangrijkste.
Wouter de Boer
Waardering: 4.5
Bioscooprelease: 15 december 1977
Blu-ray-release: 14 september 2011