Starship Troopers (1997)
Regie: Paul Verhoeven | 129 minuten | actie, avontuur, science fiction, thriller | Acteurs: Casper Van Dien, Dina Meyer, Denise Richards, Jake Busey, Neil Patrick Harris, Clancy Brown, Seth Gilliam, Patrick Muldoon, Michael Ironsde, Rue McClanahan, Marshall Bell, Eric Bruskotter, Matt Levin, Blake Lindsley, Anthony Ruivivar
‘Starship Troopers’, naar het boek van Robert A. Heinlein, oogt als een knap gemaakte en vooral gewelddadige science fiction-oorlogsfilm. Onder deze verpakking zit een satire op een fascistische grootmacht en als zodanig wellicht een voorbode op de moderne oost/west-verhoudingen. Verder past de film thematisch prima in het genre van Verhoeven. Laten we beginnen met het satirisch aspect. Als de film een satire is, dan is het er vooral één op het Amerikaans imperialisme. De buitenaardse tegenstanders zijn letterlijk beesten (‘bugs’ in de film genoemd) die de mensen niet op hun planeet dulden en vanaf dat moment vormen zij een bedreiging voor de wereld. Deze logica wordt gevoed en in stand gehouden door een krachtige propagandamachine. Via op commercials lijkende journaalspotjes worden beelden van de vijand getoond en dappere mannen en vrouwen opgeroepen zich op te geven voor de strijd. De geavanceerde machinerie zal de overwinning garanderen.
Het satirische aspect klinkt nu vrij bekend in de oren en de parallel met de Irak-crisis spreekt wat dat betreft profetische boekdelen. Een andere treffende parallel is het superioriteitsgevoel waardoor een chronische overschatting van eigen kracht en onderschatting van de tegenstander ontstaat. In het flinterdunne verhaaltje wordt de oorlogsvoering als een soap opgedist. De casting van voormalige soapacteurs Casper Van Dien en Denise Richards mag als een geslaagde practical joke worden beschouwd. Qua acteren en beeldvoering heeft de film bewust de look van een soapaflevering gekozen om zo de bijna geromantiseerde propaganda te persifleren. De soldaten zien er stripheldachtig uit in hun aan nazikostuums herinnerende oorlogsoutfit. De heroïek waarmee de krijgers in beeld worden gebracht, doet denken aan de propagandafilms van Leni Riefenstahl.
Het drama dat zich naast de oorlog afspeelt is als volgt: Johnny Rico (Casper van Dien) wordt een trooper om zodoende indruk te kunnen maken op Carmen (Denise Richards) die een training tot piloot volgt. Niet gehinderd door allerlei macho-bullshit lukt dit. Punt. Aan deze frivole werkelijkheid komt echter een abrupt einde als het gordijn van de aanlokkelijke oorlogsmarketing wordt opgetrokken en een ware horror zich voor hun ogen afspeelt. Dankzij de uitstekende CGI is de film behoorlijk choquerend.
De film heeft veel raakvlakken met andere films van Verhoeven. De propaganda die bepaalt wie helden en wie terroristen zijn, zien we ook in ‘Zwartboek’ terug. Net als het thema van de mens als geprogrammeerd individu die geconditioneerde opdrachten uitvoert ter bescherming van een hoger systeem (religie, fascisme of combinaties van) en zijn individualiteit dient op te offeren. Wat dat betreft is ‘Robocop’ misschien wel zijn meest metaforische film. Uiteindelijk volgen ze onbewust een zelfde soort systeem als de insecten waartegen ze vechten.
‘Starship Troopers’ werd vooral als knap gemaakte science fiction ontvangen. Zowel de receptie als de waardering is de laatste jaren veranderd, wellicht mede vanwege de pijnlijke overeenkomsten met de wereld zoals die er na de aanslagen in New York uit is gaan zien.‘Starship Troopers’ is een op alle fronten interessante film, ook voor degene die geen boodschap aan een boodschap heeft maar lekker onderuit met een zak nacho chips naar een hoop knap gemaakte actie wilt kijken.
Jeroen Poldermans
Waardering: 4
Bioscooprelease: 8 januari 1998