Steam Experiment (2009)

Regie: Philippe Martinez | 88 minuten | actie, drama, horror, thriller | Acteurs: Val Kilmer, Armand Assante, Eric Roberts, Megan Brown, Patrick Muldoon, Cordelia Reynolds, Eve Mauro, Quinn Duffy, Doug Alchin, Eileen Briesch, Carrie Drazek, Julianne Howe-Bouwens, Mike Karpus, Sarah Martinez, Yvonne Misiak, Rick Robinson Jr., Shelby Stehlin, Michael Travis, Jana Veldheer

De low-budget horrorhit ‘Saw’ luidde een soort subgenre in dat, door critici, ook wel martelporno wordt genoemd. ‘The Steam Experiment’ kan als een nakomeling van de ‘Saw’-franchise worden gezien, maar in tegenstelling tot vele andere klonen, ligt de nadruk bij deze film niet zozeer op de horror en gruwelijkheden, maar op de filosofie die aan de basis ligt van de handelingen van de dader. Niet dat de film hierdoor direct geslaagd is, maar het valt wel op dat hier niet zozeer op sensatie en de bloedlust van de kijker wordt gespeeld, wat toch vaak de primaire motivatie lijkt te zijn bij dit soort films. Toch heeft de film helaas weinig nieuws of interessants te bieden, waardoor ‘The Steam Experiment’ nog minder “waardevol” maakt dan martelpornofilms, die op zijn minst nog iets los maken bij de kijker.

Een groot verschil met de ‘Saw’-films (in ieder geval de eerste), is dat de moordenaar in ‘The Steam Experiment’ al direct bekend is. Sterker nog, hij geeft zichzelf als het ware aan, en wil, in ruil voor het bekend maken van de slachtoffers, met zijn verhaal in de krant komen. Iets over het gevaar van de opwarming van de aarde en hoe dit in 2012 – volgens de Maya’s – zal leiden tot het einde van de wereld. Een principiële man, zo lijkt het, die echt een boodschap en een missie heeft. Door zes mensen in een sauna op te sluiten wil hij de situatie simuleren die zich op de dag des oordeels zal voordoen. De mens zal op een verschrikkelijke manier sterven (met ogen die uit elkaar spatten). Maar het blijkt hem helemaal niet te gaan op het opwarmen van de aarde. Het is gewoon een sadist die het leuk vindt om spelletjes te spelen met mensen en te zien hoe ze zich in crisissituaties gedragen (een alternatieve titel van de film is ‘The Chaos Experiment’).

Op zich interessant om te onderzoeken, maar wat wil de moordenaar – Jimmy – ermee? Jigsaw wilde in de ‘Saw’-films zijn slachtoffers tenminste nog een soort boodschap meegeven, (hoe erg hij ze ook zou traumatiseren). Jimmy lijkt alleen te willen signaleren hoe mensen zich kunnen gedragen wanneer ze in levensgevaar zijn. Veel verrassends komt hier echter niet uit. Sommigen gaan samenwerken, anderen worden egoïsten, sommigen bezwijken onder de druk, anderen stijgen boven zichzelf uit. Je ware aard komt boven, kan wel gesteld worden. Maar, dit wisten we al lang, en is ook al in vele films expliciet of impliciet verbeeld Expliciet werd dit gegeven bijvoorbeeld veel prikkelender uitgewerkt in ‘Battle Royale’, waarin letterlijk de opdracht was om – in groepen of alleen – op een eiland om leven en dood te strijden.

Wellicht had dit onderzoek van menselijk gedrag nog wel interessant kunnen zijn als het script een beetje intelligent in elkaar had gezeten en de personages voldoende ontwikkeld waren geweest. De uitwerking schort nu aan alle kanten. Om te beginnen is hun onderlinge dynamiek te summier onderbouwd. Zes compleet vreemden ontmoeten elkaar in de gedoemde sauna en moeten elkaar dus langzaam leren kennen. De regisseur ziet het echter niet zitten om dit op een organische, filmische manier te laten gebeuren. Dit duurt allemaal te lang. Dus wat is zijn oplossing: hij laat de personages allemaal om de beurt een paar zinnen opdreunen over hun achtergrond en waar ze wel en niet van houden. Iedereen doet mee, zelfs de koppige, eigenzinnige femme fatale. Interessanter – hoewel exploitatief – is het wanneer zij haar stoere aard laat zien door na deze formaliteiten haar bikinitopje af te doen en als een supermodel al teasend langs de mannen paradeert. De camera blijft iets te lang op haar in slow motion bewegende lichaam gericht, maar op zijn minst zijn we van de gekunstelde dialoog af.

Afgezien van wat spanningen tussen deze vrouw en de Italiaanse hotshot, die zij een paar keer kleineert, wordt er niets met de personages gedaan. De kijker krijgt nauwelijks iets aangereikt om zich aan vast te kunnen klampen en in mee te kunnen gaan wanneer de dingen uit de hand lopen. En wanneer dit gebeurt, zorgt het klungelige script ervoor dat er met de film niets meer is aan te vangen en de toeschouwer niets anders kan doen dan zijn wenkbrauwen fronsen. De personages gaan binnen de kortst mogelijke tijd uit hun dak: ze vallen elkaar om weinig reden aan, met soms de dood tot gevolg. Natuurlijk doen de personages ook weer hele domme dingen; nog een reden waarom de psychologische of sociologische component van de film volkomen spaak loopt. Wanneer eindelijk het raampje is ingeslagen (wat toch behoorlijk voor de hand ligt), waardoor de mensen in de sauna wat frisse lucht hebben en, wellicht, om hulp kunnen roepen, besluit men om één van de vrouwen op te tillen en met haar hoofd door het, met glas omringende, gat te steken, om zo goed naar buiten te kunnen kijken. Vanwege het glas eromheen al een slecht idee, maar om te kunnen zien of de deur gebarricadeerd wordt, kan het inderdaad handig zijn. Maar wanneer men dan langzaam naderende voetstappen hoort, komt men niet op het idee om de vrouw weer terug te trekken, gezien haar kwetsbare situatie (iedereen weet dat er een psychopaat rond kan lopen). En inderdaad, het loopt niet al te florissant af voor de dame die haar mooie hoofdje door de virtuele guillotine gestoken heeft.

De absurditeiten houden ook niet op, ook niet wanneer er een soort contemplatieve slow-motion sequentie wordt ingevoegd, compleet met lyrische, tragisch bedoelde muziek op de achtergrond. Hierbij gaat het in de groep van kwaad tot erger. Er ligt iemand bloedend op de grond, en iemand anders ziet het allemaal niet meer zitten. Maar gek genoeg doet niemand iets wanneer deze persoon een scherf aardewerk vastpakt om de eigen keel door te snijden, terwijl iedereen dit kan zien aankomen. En als we nu nog om deze mensen zouden geven. Maar nee, er zit wel een neurootje bij waar je medelijden mee kunt hebben, maar deze persoon leren we, evenmin als de rest, in het geheel niet kennen. Als daarnaast ook het verhaal en de denkbeelden van de moordenaar zelf niet kunnen boeien (noch het acteerwerk van Val Kilmer), is de conclusie dat ‘The Steam Experiment’ op geen enkel vlak de kijker aan zich weet te binden of iets interessants te melden heeft. Een mislukt experiment dus.

Bart Rietvink