Stellet Licht – Silent Light (2007)

Regie: Carlos Reygadas | 142 minuten | drama | Acteurs: Elizabeth Fehr, Jacobo Klassen, Maria Pankratz, Miriam Toews, Cornelio Wall, Peter Wall

Dit zwijgzame drama past in het rijtje ‘Breaking the Waves’ van Lars von Trier, ‘Flandres’ van Bruno Dumont en ‘La Marea’ van Diego Martínez Vignatti. Ze heeft van alle voorbeelden iets weg, maar meer nog dan die drie films is ‘Stellet Licht’ (‘stil licht’) een portret van een gemeenschap: de Mennonieten, een aan de Amish verwante groep protestanten die vanuit Europa kolonies stichtte in Noord- en Latijns-Amerika.

Tot aan vandaag spreken de Mennonieten Plautdietsch, een allegaartje van Duitse en Nederlandse dialecten uit vroeger eeuwen. Regisseur Carlos Reygadas (‘Batalla en el cielo’) laat zijn niet-professionele acteurs die taal spreken en heeft met hoofdrolspelers Cornelio Wall Fehr (de twijfelende boer Johan) en Miriam Toews (diens echtgenote Esther) zelfs authentieke afstammelingen bij de hand.

Aan authenticiteit zal het zeker niet liggen in ‘Stellet Licht’: er wordt in alle rollen ingetogen, maar uitdrukkingsvol geacteerd en Reygadas laat geen detail onberoerd. De leegte van het op werk en kerk gerichte leven van de Mennonieten wordt bijvoorbeeld schrijnend uitgedrukt in het tikken van de klok tijdens familiebijeenkomsten; de trage cameravoering heeft eenzelfde effect als in ‘La Marea’, waarin een vrouw gevolgd wordt in haar eenzame rouw: ze zuigt je een intieme wereld in die niet de jouwe is en alleen te begrijpen door middel van zorgvuldige observatie.

Er zijn echter grenzen. Reygadas drukt het tempo zodanig dat de emotionele momenten vervluchtigen in de leegte; het laatste shot – een minuten durende zonsondergang – is er zelfs teveel aan. Hoe indringend een portret van een gemeenschap waarin goed en kwaad al eeuwen vastliggen ‘Stellet Licht’ ook is, het individuele drama verdrinkt in het plot-arme beeldwerk. Mooie momenten zijn er zeker, maar ze zijn vooral geconcentreerd rond het botsen van de archaïsche subcultuur met de moderne tijd en vertellen ons niets nieuws over buitenechtelijke liefde: het doet ook bij de Mennonieten alle betrokkenen pijn.

Jan-Kees Verschuure

Waardering: 3

Bioscooprelease: 14 februari 2008