Strangers on a Train (1951)
Regie: Alfred Hitchcock | 101 minuten | drama, thriller, misdaad | Acteurs: Farley Granger, Robert Walker, Ruth Roman, Leo G. Carroll, Patricia Hitchcock, Kasey Rogers (als Laura Elliott), Marion Lorne, Jonathan Hale, Howard St. John, John Brown, Norma Varden, Robert Gist
Sinds de Tweede Wereldoorlog is de trein in de moderne cinema niet langer alleen maar een vredig symbool voor vooruitgang. In plaats daarvan is het in films als ‘Shoah’ (1985) eerder een metafoor voor de ontspoorde beschaving. De zwarte, denderende stoomtreinen verwijzen naar een grimmig verleden. De trein speelt ook een belangrijke rol in veel misdaad- of actiefilms. In films zoals ‘Mission: Impossible’ (1996), ‘The Peacemaker’ (1997) en vele Bond-films, speelt de trein vaak een buitengewone rol; het is het rijdende decor waar geheim agenten op en af kunnen springen en waar vechtend op het dak van de trein de helden en boeven van het verhaal elkaar naar het leven kunnen staan. In een van de meest befaamde treinenfilms, Hitchcocks klassieker ‘Strangers on a Train’ uit 1951, geeft een toevallige ontmoeting tussen een tennisspeler en een ernstig verwarde adellijke heer de aanleiding tot een gewelddadige moord.
Wanneer de befaamde tennisspeler Guy Haines tijdens een treinreis aangeklampt wordt door de charmante gentleman Bruno Anthony, kan hij niet vermoeden dat dit het begin is van een destructieve keten van gebeurtenissen. Bruno biedt Guy immers aan om zijn vervelende echtgenote, die venijnig een scheiding van de tennisser weigert, te vermoorden. De enige voorwaarde is dat Guy op zijn beurt Bruno’s vader uit de weg ruimt. ‘Criss-cross’: elkaars moord begaan en zo iedere link naar een motief uit te sluiten. Guy slaat het aanbod geschokt af, maar Bruno interpreteert de situatie anders. Hij wurgt Guy’s echtgenote, en als die blijft weigeren om zijn vader te vermoorden, gaat hij de tennisser stalken, bedreigen en onder druk zetten. Schuld en onmacht kwellen Guy, maar de enige uitweg uit zijn benarde positie – het doden van Bruno’s vader – kan hij onmogelijk grijpen. En dus besluit psychopaat Bruno lasterlijk bewijsmateriaal van zijn nemesis op de plaats van de wurging achter te laten, waardoor Guy in een nagelbijtende race tegen de tijd moet trachten hem te stoppen.
Rond 1950 zat de carrière van Alfred Hitchcock een beetje in het slop. Hij was nog steeds een van de machtigste regisseurs in Hollywood, maar had wel drie opeenvolgende commerciële flops geproduceerd en zijn eigen productiemaatschappij Transatlantic Pictures was al na twee films opgedoekt. Maar er scheen licht aan het eind van de tunnel. Hitchcock tekende begin jaren vijftig immers een contract bij Warner Bros. dat hem voor meerdere jaren aan de studio bond. En hij had eindelijk een verhaal gevonden dat hem voor de volle honderd procent aanstond, gebaseerd op een thriller van debuterend schrijfster Patricia Highsmith. Zo opgetogen was de cineast met het verhaal, dat hij later zou opmerken dat deze verfilming zijn eerste échte Hollywoodfilm was. ‘Strangers on a Train’, is echter meer dan dat. Het is zijn ultieme meesterwerk.
Want behalve een fascinerend scenario is er de aanwezigheid van Robert Walker als psychopaat Bruno Anthony. Zijn gedenkwaardige vertolking van slechterik hoort thuis in het rijtje Norman Bates (‘Psycho’) en Hannibal Lector (‘The Silence of the Lambs’). Walker slaagt erin zijn karakter met zoveel sympathie te injecteren, dat je op het einde van de film hoopt dat hij in zijn opzet slaagt. Het is jammer dat de rol van Guy Haines wordt gespeeld door de houterige Farley Granger, die zijn personage maar weinig glans kan meegeven. De bijrollen worden prima ingevuld. Maar niet alleen qua acteerprestaties is ‘Strangers on a Train’ een hoogvlieger. De film bevat immers enkele van de beste visuele vondsten uit de lange carrière van de Master of Suspense. Het meest verbluffend is de point-of-view die Hitchcock kiest bij de moord op Guys echtgenote. Hij filmt de gruwelijke wurging vanuit de reflectie ervan in de op de grond gevallen brillenglazen van het slachtoffer. De holle vervorming van deze moord is niet alleen een visueel pareltje; het benadrukt ook nog de onmenselijke horror van de daad.
Hitchcock heeft vele meesterwerken op zijn naam staan en het is moeilijk aan te geven welke film nou het beste is. Maar ‘Strangers on a Train’ hoort zeker in het rijtje thuis van ‘Rear Window’, ‘Vertigo’, ‘North by Northwest’ en ‘Psycho’. Wie van de eerste tot de laatste minuut op het puntje van zijn stoel wil zitten moet deze film zeker eens gaan bekijken.
Patricia Smagge