Suddenly, Last Winter – Improvvisamente l’inverno scorso (2008)
Regie: Gustav Hofer, Luca Ragazzi | 85 minuten | documentaire | Acteurs: Gustav Hofer, Luca Ragazzi, Frank Dabell, Veronica Pivetti, Paola Binetti, Rocco Buttiglione, Franco Grillini, Barbara Pollastrini, Cesare Salvi
Een zucht van verlichting ging er door vrijdenkend Italië toen in 2006 de gematigd linkse politicus Romano Prodi naar voren werd geschoven als de nieuwe premier van het land. De jaren onder de conservatieve Silvio Berlusconi hadden hen weinig goeds gebracht, maar de nieuwe centrumlinkse coalitie L’Unione (de Unie) beloofde veel betere tijden. Journalisten Gustav Hofer en Luca Ragazzi waren opgetogen over de nieuwe regering, zeker toen deze met plannen kwam om homoseksuelen en andere ongetrouwde stellen eer rechten te geven. De wet werd echter zomaar niet aangenomen. Italië is een land dat nog altijd beheerst wordt door traditionele katholieke normen en waarden. Homoseksualiteit past daar wat hen betreft absoluut niet in. De kerk en conservatieve politici kwamen in opstand en namen een groot deel van de bevolking in hun kielzog mee.
Die massale homofobie beangstigt Luca en Gustav, die al jaren een koppel vormen. Om inzicht te krijgen in deze beweging besluit het tweetal met een camera en opnameapparatuur op pad te gaan voor de documentaire ‘Suddenly, Last Winter’ (een titel met een knipoog naar het toneelstuk ‘Suddenly, Last Summer’ van Tennessee Williams, dat in 1959 door Joseph L. Mankiewicz verfilmd werd met Elizabeth Taylor, Katharine Hepburn en Montgomery Clift in de hoofdrollen). Opmerkelijk is dat ze vooral tegenstanders van de hervormingswetten aan het woord laten. Zo lijkt het net alsof driekwart van de Italianen homoseksualiteit afkeurt, maar in werkelijkheid ligt dat percentage veel lager. Hofer en Ragazzi volgen conservatieve demonstranten, maar benaderen ook tal van politici die bij de besluitvorming betrokken zijn. Ze laten iedereen uitpraten en blijven kalm, ook al ze tot op het bot beledigd door de geïnterviewde. Soms durven de mannen er niet ruiterlijk voor uit te komen dat ze een relatie hebben, omdat de omgeving waarin ze zich bevinden te vijandig is. Het getuigt van lef dat ze zich in die situatie durven te begeven, al gaat dat – vooral bij Ragazzi – niet altijd van harte.
Het sterkst is ‘Suddenly, Last Winter’ echter niet in die reportages op straat, maar bij Luca en Gustav thuis. Als zij zelf centraal staan, grijpt de film je in al zijn charme. Het zijn twee grappige, innemende mannen die eenvoudig de sympathie van de kijker opwekken. Net als elk stel kunnen ze ruzie maken, maar net zo gemakkelijk maken ze het weer goed. Dat Gustav de grote initiator van de documentaire is, wordt al snel duidelijk. Luca heeft niet altijd zin om de straat op te gaan om conservatieven aan de tand te voelen over gelijke rechten voor homoseksuele koppels en hij ziet het al helemaal niet zitten om mensen vanuit de kerk op te zoeken. Gustav weet hem echter wel altijd zo ver te krijgen dat hij met hem meegaat, al hanteert Luca dan liever de handheld camera dan dat hij de mensen aanspreekt. Vermakelijk is de scène bij het tweetal thuis, als ze de grootste lol hebben om hun eigen ‘acteerwerk’ tijdens een vooropgezet gesprek voor de camera. Ook de muzikale eindcredits zullen menigeen een ferme glimlach bezorgen.
Dankzij dergelijke aandoenlijke scènes is ‘Suddenly, Last Winter’ een bij vlagen erg vermakelijke documentaire geworden. Ook het losse camerawerk, dat soms doet denken aan de stijl die veel gebruikt wordt voor videoclips, ondersteunt het frivole van deze film. Het is jammer dat de boodschap uiteindelijk eenzijdig blijft: Italianen blijken rasechte homofoben die de traditionele familiewaarden koste wat het kost willen promoten. Terwijl een prachtige en overtuigende scène tijdens de Romeinse Gay Pride, aan het einde van de film, aantoont dat de homobeweging ook in Italië wel degelijk veel steun krijgt van buitenaf. Wie dat fragment afzet tegen de saaie – en monotone – gesprekken met conservatieve politici beseft dat er meer in had gezeten voor Ragazzi en Hofer. Wat meer afwisseling tussen voor- en tegenstanders had de film naar een hoger niveau getild. Desondanks is dit een vermakelijke documentaire, die de cruciale boodschap van gelijke rechten voor iedereen nog maar weer eens extra in de verf zet.
Helaas voor Gustav, Luca en al die anderen vrijdenkende Italianen kwam na een kabinetscrisis in 2008 de populistische en conservatieve Silvio Berlusconi weer aan de macht. Daarmee wordt het land opnieuw ver teruggeworpen in zijn hervormingen en kunnen voorvechters van gelijke rechten voor homo’s weer van voren af aan beginnen.
Patricia Smagge
Waardering: 3