Summer in the Golden Valley – Ljeto u zlatnoj dolini (2003)

Regie: Srdan Vuletic | 104 minuten | drama, romantiek | Acteurs: Haris Sijaric, Svetozar Cvetkovic, Kemal Cebo, Zana Marjanovic, Aleksandar Seksari, Sadzida Setic, Emir Hadzihafisbegovic, Admir Glamocak

Regisseur Srdan Vuletic heeft zich met deze weliswaar eenvoudig gemaakte film veel hoge doelen gesteld: ‘Summer in the Golden Valley’ moest zowel een film worden over het kapotgeschoten Sarajevo en haar inwoners, als een film over een puber die met vallen en opstaan volwassen wordt. Wel, Vuletic is in beide doelen geslaagd, met vlag en wimpel.
En wat misschien nog wel knapper is, deze beide doelen zijn zo ingenieus in elkaar verweven dat het verhaal ook echt één verhaal is. Een verhaal over onder andere een stoere, maar heimelijk melancholische en verliefde jongen, en over onvoorwaardelijke vriendschap.

Fikret en Tiki doen alles samen: over seks fantaseren, een overval plegen, op een ontvoerd meisje passen, en als het moet, sterven. Alles benaderen ze met een soort onzekere onbezorgdheid die alleen wereldvreemde pubers kunnen hebben.
Wereldvreemd in een kapotgeschoten wereld: dat kan geen slechte eigenschap zijn. Maar ze lijken daardoor wel voortdurend het onderspit te delven. Bijvoorbeeld als Ramiz ze voor zijn karretje spant. Of als de ontvoerde Sara ze meteen ontmaskert als een stelletje naïeve angsthazen.
Maar toch, ondanks al deze tegenvallers, blijken de twee jongens, en vooral hoofdpersoon Fikret, over een merkwaardige veerkracht te beschikken. Ze weten met veel risico Ramiz voortdurend op een afstand te houden, in een spannend kat-en-muisspel, dat uiteindelijk dramatisch eindigt. En ook de koele, zelfverzekerde Sara bezwijkt uiteindelijk voor Fikrets onbeholpen charmes en filosofische triestheid.
Dat laatste levert de mooiste scène van de film op, waarin een gejat stoplicht en een lege fles, met spiegelscherven erop geplakt, een huiskamer omtoveren tot een disco waar de magie heerst. Sara doet die nacht in ieder geval één droom van Fikret uitkomen, terwijl Tiki als een trouwe metgezel met een schuin oog (en een tikkeltje jaloers) toekijkt…

“Summer in the Golden Valley” is niet alleen een geslaagde film omdat het twee rode draden in één verhaal weet te stoppen, maar ook omdat op een heel geloofwaardige manier wordt gesuggereerd dat elk personage een heel eigen geschiedenis heeft.
Fikret is wel duidelijk de hoofdpersoon, en vooral Tiki en Sara functioneren als ‘secondanten’, maar de corrupte Ramiz en zijn nogal sullige collega Cico (Aleksandar Seksari), en schuldeiser Hamid (Emir Hadzihafisbegovic) blijken allemaal hun eigen tragiek met zich mee te dragen. Dit wordt duidelijk in korte uitstapjes uit het verhaal, of in soms komische dialogen. Bijvoorbeeld als Cico fantaseert over wat hij met het losgeld gaat doen: een kapsalon kopen voor zijn vrouw, hoewel hij nog niet eens een vrouw heeft.

De film eindigt zoals ze begint: Fikret is samen met het meisje waarop hij de hele tijd heimelijk verliefd is: de dochter van Ramiz.
Hoewel ze verder nauwelijks in de film voorkomt, lijkt ze hem, net als de veel mysterieuzere Sara, te begrijpen. Hij komt, na zijn zoektocht naar het geluk, weer terug bij waar hij altijd al was: het Sarajevo van zijn moeder, zijn vriendinnetje, Tiki, en een vliegtuig dat elke dag overvliegt.
Maar zonder schuldeiser, corrupte agenten en Sara. En zonder het commentaar van de stewardess uit het vliegtuig te horen: “Dames en heren, omdat armoede besmettelijk is, vliegen we zo hoog mogelijk over Sarajevo.”

Daniël Brandsema