Surviving with Wolves – Survivre avec les loups (2007)
Regie: Véra Belmont | 115 minuten | drama | Acteurs: “Mathilde Goffart, Yaël Abecassis, Guy Bedos, Michèle Bernier, Benno Fürmann, Anne-Marie Philipe, Franck de la Personne, Marie Kremer, Holger Bonrath, Patrick Chevalier, Fanny Deprelle, Francis Freyburger, Thomas Hessdörfer, Miream Krishan, Bernard Landau, Hanna Linde, Tatiana Luft, Fabienne Mainguet, Françoise Mignon, Paul Emile Petre, Harald Pfeiffer, Georges Siatidis, Nicolas Simon, Patrick Spadrille, Georgette Stulens”
Europa tijdens de bezetting: de Duitsers hebben grote delen van het continent nog stevig in hun greep en maken jacht op de overgebleven Joden die nog niet geïnterneerd of vermoord zijn. Ook de ouders van het achtjarige meisje Misha worden door de Gestapo meegenomen. Ze belandt vervolgens in een pleeggezin waar de tirannieke feeks madame Valle de scepter zwaait. Een groot deel van de tijd brengt Misha echter werkend door op de boerderij van mevrouw Valle’s broer Jean (door Misha liefkozend opa genoemd), een goedmoedige man die Misha leert om dieren te verzorgen, fruit te telen en een kompas te hanteren. Ook hij wordt op een dag echter meegenomen naar het politiebureau, een gebeurtenis die voor Misha het begin inluidt van een lange zwerftocht langs het platteland en de ruïnes van het door de oorlog gegeselde Europa. Met behulp van haar kompas gaat Misha op zoek naar haar ouders, die volgens haar ‘adoptiegrootvader’ in het oosten zitten. Het is een moeilijke tocht, vol ontberingen, kou en vooral honger. Onderweg krijgt ze echter hulp uit onverwachte hoek en raakt ze bevriend met een roedel wolven.
De film ‘Surviving with Wolves’ (‘Survivre avec les loups’) is gebaseerd op de autobiografie van schrijfster Misha Defonseca (pseudoniem van Monique de Wael). De Waalse krant Le Soir kwam er in 2008 achter dat deze biografie op veel punten niet overeenkwam met de historische werkelijkheid. Een groot deel van het verhaal zou verzonnen en gedramatiseerd zijn. Defonseca gaf in de krant ook ruiterlijk toe dat het verhaal niet “de feitelijke realiteit, maar haar realiteit verwoordt.” Enfin, het is de vraag hoe belangrijk een dergelijk gegeven is voor de beoordeling van de film. Als oorlogsportret is ‘Surviving with Wolves’ in ieder geval zeker de moeite waard. De vreselijke invloed die de Tweede Wereldoorlog op miljoenen levens heeft uitgeoefend, wordt nu eens niet geschetst aan de hand van met bloederige lijken bezaaide slagvelden of de ongure uitwassen van de Holocaust. Het is het lot van een jong meisje dat exemplarisch is voor de alledaagse gruwelen die de oorlog met zich meebracht. Het verlies van dierbaren, honger, totale vervreemding en ontheemding vormen de ingrediënten voor deze tragische cocktail. Juist door de alledaagsheid van de tentoongespreide ellende heeft de film misschien zelfs meer impact dan de talloze pompeuze oorlogsdrama’s die doorgaans met veel trompetgeschal op ons afgevuurd worden.
‘Surviving with Wolves’ dwingt ons bovendien om op een andere manier te kijken naar de menselijke natuur. De gangbare opvatting is namelijk dat vooral mensen in staat zijn tot empathie en altruïsme. Deze film zet vraagtekens bij een dergelijke zienswijze. De wolven waarmee Misha namelijk onderweg bevriend raakt, geven vaak meer blijk van onzelfzuchtig en empatisch gedrag dan de meeste mensen die ze op haar zwerftocht tegen het lijf loopt. De wolven laten Misha toe in hun wereld door haar bij de jongen te laten en haar delen van hun prooi aan te bieden. De makers vermijden bij hun portrettering van de wolven wel een gevaarlijke valkuil: de dieren worden niet gepresenteerd als aaibare knuffelbeesten, maar als wilde dieren die soms ook met bruut geweld hun prooi van het leven beroven. Maar, in tegenstelling tot veel van de mensen die Misha ontmoet, bezondigen de wolven zich niet aan nodeloze wreedheden. Ondanks de wat pessimistische kijk op de menselijke natuur die regelmatig doorschijnt, vervallen de makers niet in totale misantropie. Jean en de Russische soldaat Reuven laten zien dat er ook in oorlogstijd nog mensen zijn die hun oprechtheid, waardigheid en goedheid weten te behouden. Op de acteerprestaties van het merendeel van de cast is weinig aan te merken. Met name Mathilde Goffart laat met haar vertolking van Misha zien dat er voor haar wellicht een mooie acteercarrière in het verschiet ligt. Het is alleen een beetje jammer dat de geografische reikwijdte van Misha’s zwerftocht een tikkeltje overdreven wordt. Ook de wolvenadoptie- die is gebaseerd op soortgelijke verhalen over wolfskinderen elders ter wereld- is weliswaar ontroerend en interessant, maar niet authentiek.
Desondanks is ‘Surviving with Wolves’ een bekoorlijk oorlogsdrama. Tamelijk minimalistisch vormgegeven, maar wel een film die ontroert en afrekent met overdreven florissante bespiegelingen over de goedheid van de menselijke natuur.
Frank Heinen