Syndromes and a Century – Sang sattawat (2006)

Regie: Apichatpong Weerasethakul | 105 minuten | drama, komedie, familie, romantiek, fantasie, geschiedenis | Acteurs: Nantarat Sawaddikul, Jaruchai Iamaram, Sophon Pukanok, Jenjira Pongpas, Arkanea Cherkam, Nu Nimsomboon, Sakda Kaewbuadee

Weerasethakul lijkt niet iemand te zijn die erg houdt van conventioneel (Westers) verhalen vertellen met duidelijk vormgegeven personages die ontwikkelingen doormaken en een lineair plot doorlopen. Sfeertekeningen, korte typeringen, en abstracte – of juist triviale – overpeinzingen zijn meer zijn stijl. In ‘Blisfully Yours’, een film waarin enkele personages een dagje gingen relaxen bij een meertje, goot hij deze aspecten in een zeer minimalistische vorm, die bijtijds prettig was, maar door de passiviteit, in woord en daad, het geduld van de kijker danig op de proef stelde. In ‘Syndromes and a Century’ blijven zaken als plot en dramatische ontwikkeling afwezig, maar is het juist een veelvoud aan personages en korte vignetten die de kijker krijgt voorgeschoteld. Een benadering die de gemiddelde kijker waarschijnlijk heel wat meer zal plezieren.

Deze bijzondere ode aan de ouders van de regisseur begint in een vredige, bosrijke omgeving, waar de personages van het stromende water in de rivier tegen hun benen genieten of praten over verliefdheid op de veranda van een door natuur omgeven huisje. Je komt hier als kijker, samen met de personages, heerlijk tot rust en kunt genieten van de pittoreske, schilderachtig gefilmde omgeving. Ook al gebeurt er praktisch niets en wordt er over weinig inhoudelijks gepraat, het wordt niet saai. Het kabbelende water, het geluid van de vogels, en de aangename editing – met gebruik van korte, statische shots van het huis en de omgeving zoals Ozu deze vaak maakte – doet de kijker zich helemaal thuis voelen in de filmwereld.

Ook de muziek is bijzonder aangenaam. Het betreft hier gitaarmuziek die live gespeeld blijkt te worden door een personage in de film. We maken kennis met een zingende tandarts – of liever, een tandarts die ook zanger is – die zijn nieuwe cd aan een monnik wil geven: een primeur, want hij is nog niet te koop. Hij vertelt de monnik dat hij normaal gesproken alleen maar over tanden en tandvlees zingt, maar dat deze cd vol met liefdesliedjes staat. Het is een grappig en aandoenlijk gesprek, iets waar ‘Syndromes and a Century’ vol mee zit. Het blijkt niet het enige gesprek tussen een dokter en een monnik te zijn. Later komt een monnik op spreekuur bij een huisarts om iets te vragen tegen zijn “incoherente gedachten”. De monnik komt met allerlei mystieke verhalen die hem via zijn dromen bereikt hebben. De dokter heeft hier een aardse oplossing voor: minder kip eten, want daar ga je veel van dromen. Het is een grappige en sympathieke scène, ook door de personen die met de monnik zijn meegekomen, zoals een soort assistent, die op een stoeltje alles gadeslaat en af en toe te hulp probeert te schieten, maar uiteindelijk niets doet. Erg mooi geregisseerd.

Opvallend is hoe Weerasethakul in deze korte stukjes toch een band tussen kijker en personages weet te creëren en in enkele woorden, intonaties, of uitdrukkingen meer diepgang weet te genereren dan de gemiddelde blockbuster in een hele film voor elkaar krijgt. De filmkunst draagt de kwaliteit in zich om met een enkel beeld enorm veel te vertellen, en Weerasethakul laat door zijn mooi gevatte scènes zien deze kunst vaak erg goed te beheersen.

Niet dat de film altijd even toegankelijk is. (Schijnbaar) nietszeggende scènes komen ook langs, die de toeschouwer achter zijn oren laat krabben. Maar ook deze momenten hebben toch meestal een element in zich, vaak visueel, die de kijker geïnteresseerd houdt. ‘Syndromes and a Century’ is een film die gebouwd is op herinneringen en soms warm en nostalgisch, en soms klinisch en angstig aanvoelt, maar vrijwel altijd de moeite waard is.

Bart Rietvink