Syriana (2005)

Regie: Stephen Gaghan | 126 minuten | drama, thriller | Acteurs: Kayvan Novak, George Clooney, Amr Waked, Christopher Plummer, Jeffrey Wright, Chris Cooper, Robert Foxworth, Nicky Henson, Nicholas Art, Matt Damon, Amanda Peet, Steven Hinkle, Daisy Tormé, Peter Gerety, Richard Lintern, Jocelyn Quivrin, Mazhar Munir, Shahid Ahmed, Roger Yuan, Jayne Atkinson, Thomas McCarthy, Jamey Sheridan, Max Minghella, Nadim Sawalha, Alexander Siddig, Ozzie Yue, Akbar Kurtha, Sonnell Dadral, Jon Lee Anderson, Othman Bin Hendi, Bashar Atiyat, Ali Al Amine, William Charles Mitchell, Tim Blake Nelson, Ahmed Aa Mohammed

‘Syriana’ is een van de weinige Hollywood films die daadwerkelijk probeert om een serieuze kwestie aan te kaarten. Door middel van verschillende plotlijnen die elkaar beïnvloeden en doorkruisen, heeft Gaghan geprobeerd om een overtuigend verhaal over de olie-industrie en de politiek te verfilmen. Gebaseerd op de roman See No Evil van Robert Baer over de CIAs aanpak van terrorisme, laat Stephen Gaghan je overrompelen door de vele aspecten die door de olie-industrie beïnvloed worden.

Het verhaal beschrijft een aantal verschillende kanten. Zo hebben we de CIA-rot Bob Barnes (George Clooney), die zich in het Midden Oosten begeeft voor zijn laatste CIA missie. Een hele andere insteek is weer de rol van Matt Damon, die de energieanalist en adviseur van Prins Nassir Bryan Woodman speelt. Dan hebben we ook nog de advocaat Bennett Holiday (Jeffrey Wright) die de fusie tussen de oliebedrijven Connex en Killen onderzoekt en Prins Nassir zelf die met interne en familiepolitiek worstelt. De meest radicale en originele plotlijn van ‘Syriana’ zijn de Pakistaanse arbeiders Saleem (Shahid Ahmed), Wasim (Mazhar Munir) en Farooq (Sonnell Dadral). Juist zij maken deze film een stuk interessanter dan alle andere films die het moslimfundamentalisme proberen te belichten (zoals bijvoorbeeld ‘The Siege’).

Opvallend aan deze film is ook dat een groot deel wordt gesproken in verschillende talen. Opvallend, omdat er in Hollywood vaak een sterke ondertitelfobie lijkt te heersen.

De film ‘Syriana’ is cinematografisch zeer hoogstaand. Hoewel de mix van de verhaallijnen minder goed en overtuigend is als in Traffic, zijn ze spannend en boeiend. Het jammere aan de film is dat dit ook tegelijkertijd z’n grootste minpunt is. De verhaallijnen van George Clooney en Matt Damon zijn goed uitgewerkt, maar de plotten met Jeffrey Wright en die van de moslimfundamentalisten doen mager maar ook onvolledig aan. Dit maakt deze plots zeker niet slecht, maar in vergelijking met de andere twee, heb je het gevoel dat het beter kan. Daarnaast moet je de film meerdere keren moet zien voordat je hem geheel begrijpt en blijven er belangrijke vragen openstaan. Een ander zeer groot probleem zijn de soms onrealistische acties die er ondernomen worden. Zo vergt het wel heel veel van je uitstel van ongeloof wanneer de CIA iemand wil gaan opblazen door een lange afstandsraket op hem af te vuren. Ook de dood van Woodmans zoontje geeft een geforceerde impressie.

Wat Gaghan wel goed voor elkaar heeft gekregen is de indruk te wekken dat de film louter de realiteit laat zien en verder neutraal blijft. Er worden dan ook geen opmerkingen richting bijvoorbeeld de regering Bush of naar andere politieke instellingen gedaan .

Een van de uitblinkers van ‘Syriana’ is de soundtrack van de film. De muziek is een mix tussen westerse filmmuziek en Arabische invloeden. Vooral die invloeden maakt de muziek bijzonder en doeltreffend in het creëren van sfeer. Daarnaast weet de muziek in combinatie met de doeltreffende manier van filmen, ontzettend spannende situaties te creëren die je meerdere keren op het puntje van je stoel laten zitten. Let wel goed op, deze film is met goede reden geschikt geacht voor 16 jaar en ouder aangezien sommige scènes eerder passen in een gorefest als Hostel dan in een politieke thriller; ze waren zeer onverwacht en zeer bruut.

‘Syriana’ maakt gebruik van een onverwachte sterrencast zoals George Clooney, Matt Damon en Jeffrey Wright. Maar juist vanwege de gelijkwaardigheid tussen de verschillende plots is duidelijk te zien dat hun rollen vrijwel plat en inspiratieloos worden gespeeld. George Clooney speelt zoals hij altijd speelt. De prestatie die hij neerzet is zeker niet slecht, maar Clooney heeft teveel van dit soort rollen gespeeld om op te vallen. Bij Matt Damon is het in feite hetzelfde verhaal; ook hij doet het redelijk goed, maar het verschilt nauwelijks met wat hij normaal neerzet. In het geval van Jeffrey Wright ligt zijn onopvallendheid meer aan de rol die hij moet spelen. De acteur komt eenmaal niet goed uit de verf als een rustige en passieve advocaat Bennett Holiday en alleen bij de scènes met Holidays vader weet hij op te vallen.

Nee, voor het goede acteerwerk moet je juist bij de onbekendere namen zijn. Alexander Siddig schittert onverwachts in deze film als de hervormingsgezinde Prins Nassir. Een aparte ontwikkeling zou je denken voor iemand die eerst zes jaar lang in de “Star Trek” serie “Deep Space Nine” speelde, ware het niet dat deze acteur van oorsprong een Sudanese Arabier is.

Daarnaast komen verreweg de beste acteerprestaties van de Pakistaanse werknemers Mazhar Munir, Sonnell Dadral en Shahid Ahmed die hun rol spelen in het subplot van de terroristen.

Cinematografisch gezien is ‘Syriana’ een uitstekende film. Deze film is vooral aan te raden als je zin hebt in een spannende thriller. Helaas komt de politieke boodschap niet altijd erg goed over vanwege een aantal onvolmaaktheden en onrealistische situaties. En dat is eigenlijk best jammer gezien hoe goed de rest van de film in elkaar zit.

Bertine van Hövell

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 2 maart 2006