Tales of Tomorrow: Frankenstein (1951)
Regie: Don Medford | 30 minuten | horror, science fiction | Acteurs: Allyn Edwards, Peggy Allenby, Raymond Bramley, Lon Chaney Jr., Michael Mann, Mary Alice Moore, John Newland, Farrell Pelly
Deze Frankenstein-verfilming is een deel van de televisieserie ‘Tales of Tomorrow’ die in de jaren 1951 tot en met 1953 op de Amerikaanse televisie werd uitgezonden. De delen bevatten zowel klassieke als horror- en/of science fiction elementen. In dit deel komen de geleerde Victor Frankenstein en het door hem geschapen monster aan bod.
En er komen tal van elementen voorbij die voor de kenners van Frankensteinfilms maar al te herkenbaar zijn. Een eeuwenoud 16e eeuwskasteel met lange gangen en ruimtes, Victor Frankensteins gepraat over de creatie van een ‘artifical human being’, een laboratorium met allerlei overmaatse apparatuur, pseudo-wetenschappelijk geëxperimenteer met als resultaat het tot leven komend monster met diens onbeheersbaar en uit de hand lopend gedrag. De film doet met name denken aan de Universal Frankenstein klassiekers van weleer en lijkt daar ook aanzienlijk door geïnspireerd te zijn. Alleen valt hier wel op dat de mate waarin diverse elementen aan bod komen en zijn vormgegeven ook danig achterblijven bij zoals dat in de Universalklassiekers het geval is. Het een en ander komt slechts summier aan bod, de decors komen goedkoop en niet al te indrukwekkend over en de ontwikkelingen die voorbij komen maken een weinig overtuigende en gejaagde indruk, mede ook veroorzaakt door de korte tijdsduur van deze verfilming. Niet dat dat per definitie een doorslaggevend bezwaar is, maar het zorgt er hier wel voor dat van de totstandkoming van een duistere sfeer amper of niet sprake is.
Daarnaast is enige noemenswaardige effectieve horror ook ver te zoeken. Niet zozeer omdat dit een voor de televisie gemaakte verfilming is en de diverse confrontaties derhalve niet van al te expliciete of bloederige aard zijn, maar vooral door het optreden van Lon Chaney Jr., die evenals in de Universal klassieker ‘The Ghost of Frankenstein’ als het door Victor Frankenstein geschapen monster verschijnt. Allereerst wijkt het uiterlijk van het monster opmerkelijk af van het uiterlijk zoals dat sinds de Universal klassiekers algemeen bekend is. Hetgeen op zich geen bezwaar is, want ook met het uiterlijk zoals het monster dat hier heeft, is het geschikt genoeg om, in combinatie met zijn handelingen althans, voor de nodige huiver te zorgen. Het zijn echter met name de handelingen van het monster, of beter gezegd de invulling door Chaney daarvan, waardoor van horror weinig sprake is. En het is tevens de voornaamste reden waaraan deze productie zijn bekendheid te danken heeft.
Naar verluidt verkeerde Chaney tijdens de opnamen herhaaldelijk in beschonken staat en had hij het idee dat het om proefopnamen ging. Reden dat het monster in plaats van alles kort en klein te slaan, hij meubels oppakt maar ze ook tamelijk voorzichtig weer neerzet. Met, als illustratief hoogte- of dieptepunt, ondanks de luide muziek de van Chaney duidelijk hoorbare uitspraak ‘…save it for the show…’. Tja… in een later stadium lijkt er bij Chaney wat meer duidelijkheid te zijn en komt het optreden van het monster in alle expliciet- en kwaadaardigheid meer tot zijn recht. Maar in zijn totaliteit is het niet bepaald een optreden dat bijdraagt aan de geloofwaardigheid van de handelingen of bedoelingen van het monster of dat deze produktie in kwalitatief opzicht boven andere Frankensteinproducties doet uitsteken.
Niettemin weet Chaney ook nu weer wel, zoals dat het geval is bij vele van de gekwelde zielen die hij in de loop der jaren heeft vormgegeven, een zekere mate van sympathie op te roepen. Ondanks de dreiging die er ook van hem uitgaat en de moord die hij pleegt op Frankensteins huishoudster. Doordat duidelijk wordt dat het monster ook hier het slachtoffer van de omstandigheden is en doordat hij ondanks zijn pogingen om contact te krijgen niets dan afwijzing en afschuw van Frankensteins familie en diens huishouding ondervindt. Verder is er degelijk werk van de overige acteurs, hoewel ze geen van allen personages neerzetten die opvallend sympathiek zijn en daardoor ook niet al teveel medeleven oproepen.
Een bijkomend nadeel van de plompverlorenheid waarmee we in het verhaal worden gegooid en waarmee de verschillende karakters worden gepresenteerd. Tenslotte laat het aan de voorspelbaarheid van de diverse ontwikkelingen ook wel wat te wensen over. Het maakt deze ‘Frankenstein’ van de ‘Tales of Tomorrow’ serie voor de horrorhistorici en de fans van Chaney Jr. tot een tot op zekere hoogte interessant gebeuren. Dit helaas echter vooral door de niet al te hoogdravende vormgeving van de gebeurtenissen en door de misverstanden die bij deze productie een rol hebben gespeeld en die door Chaneys optreden duidelijk tot uiting komen. Maar in termen van beoogde horror schiet deze productie danig tekort en hoeft er in dat opzicht ook geen moeite voor gedaan te worden.
Frans Buitendijk