Talk Radio (1988)

Regie: Oliver Stone | 105 minuten | drama | Acteurs: Eric Bogosian, Ellen Greene, Leslie Hope, John C. McGinley, Alec Baldwin, John Pankow, Michael Wincott, Linda Atkinson, Robert Trebor, Zach Grenier, Tony Frank

Is de vrijheid van meningsuiting ook een vrijbrief om daadwerkelijk alles te zeggen? Dit spanningsveld is van alle tijden en is ook de basis waarop ‘Talk Radio’ gefundeerd is. De film uit 1988 is een echte Oliver Stone-film, controversieel met (of vanwege) een duidelijke mening over het Amerika van die tijd. Dat die mening dertig jaar later ten tijde van Trump nog steeds relevant is, had de maker waarschijnlijk niet voorzien.

‘Talk Radio’ vertelt het verhaal van Barry Champlain, een radiopresentator die vooral discussies met inbellende luisteraars voert in zijn eigen latenightshow. Die gesprekken zijn meer confrontaties en Champlain is dan ook het tegenovergestelde van een warm bad. Het programma staat op het punt om landelijk uitgezonden te worden en dat verhoogt de spanningen binnen het radiostation en bij Barry zelf. Die spanningen zijn haast voelbaar en dat is de verdienste van Stone. De regisseur van onder meer ‘JFK’ en ‘Platoon’ schept een oncomfortabele sfeer. De camera zit vaak letterlijk dicht op de huid van Barry en dat, in combinatie met de verbale diarree van het hoofdpersonage, laat je als kijker ongemakkelijk voelen. Het voelt alsof er een bom op ontploffen staat, maar waar en wanneer is onduidelijk.

De gesprekken die Barry voert zijn vaak antisemitisch of anderszins nodeloos kwetsend. Het maakt niet uit wat het standpunt van de beller is, Barry weet er als de Sven Kockelmann van zijn tijd altijd wel iets tegen in te brengen. Door die morele flexibiliteit blijft het hoofdpersonage ongrijpbaar. Wat vindt hij nou echt en dus WIE is hij nou echt? Datzelfde kan gezegd worden over de boodschap van de film. Wat wil Stone nou echt vertellen? Is het dat woorden waarde en consequenties hebben? Of dat woorden, hoe kwetsend dan ook, altijd uitgesproken mogen worden? Het lijkt voornamelijk dat laatste. Iedereen heeft recht op zijn eigen mening. Daarnaast heeft iedereen het recht een mening over een mening te hebben. Maar dat gevecht moet alleen worden uitgevochten in een arena van woorden en dus niet van daden. De keerzijde van die conclusie is dat niet iedereen zich daaraan houdt. Tekenend is dan ook de scène waarin Barry een lokale basketbalwedstrijd bezoekt. Daar voelt hij fysiek de waarde van zijn woorden, tot zijn eigen verbazing.

Zoals gezegd is ‘Talk Radio’ juist in het Trump-tijdperk weer relevant. Als er iets duidelijk is, is het dat woorden waarde en acties tot gevolg hebben. Zo lijken de woorden van Trump een vrijbrief voor allerlei racisten om tot actie over te gaan. Een scenario dat Stone dus al dertig jaar geleden heeft geschetst.

Ton te Slaa

Waardering: 3.5