Tamara (2016)
Regie: Elia K. Schneider | 110 minuten | drama, romantiek | Acteurs: Luis Fernandez, Prakriti Maduro, Mimi Lazo, Karina Velasquez, Carlota Sosa, Julie Restifo, Alberto Alifa, Tamara Adrian, Juan Andres Belgrave, José Manuel Suárez, Sebastián Torres
Teo voelt zich een vrouw, al heel zijn leven. Tijdens zijn studententijd vertrekt hij naar Parijs, om daar rechten te sturen. In de Franse hoofdstad sluit hij vriendschap met gelijkgestemden en kan hij zijn flamboyante zelf zijn, maar wanneer zijn moeder ziek wordt, ziet hij zich gedwongen terug te keren naar zijn vaderland Venezuela. Daar conformeert hij zich aan de geldende gendernormen om mee te kunnen draaien in de maatschappij. ‘Tamara’ is gebaseerd op het leven van Tamara Adrián, de eerste transgender politica van Venezuela.
Wanneer Teo na een vrijzinnige periode en succesvolle rechtenstudie in Parijs zijn ouders in Venezuela bezoekt, is hij vast van plan snel terug te keren naar zijn vrijgevochten leven. Maar wanneer zijn moeder ernstig ziek blijkt, kiest Teo ervoor zijn leven in Parijs op te geven om zijn moeder, de enige die hem gedurende zijn jeugd in Venezuela enige steun bood, te verzorgen. Met de jaren schikt hij zich steeds verder in zijn rol binnen de Venezolaanse maatschappij, waar zijn transseksualiteit simpelweg geen optie is. Hij solliciteert aanvankelijk nog op hakken en met make-up op, maar merkt al snel dat hij geen kans maakt. Met geknipt haar en mannenkleding heeft hij inderdaad meer succes. Zo start Teo aan een bloeiende carrière als jurist en heeft in die hoedanigheid geen gebrek aan vrouwelijke aandacht. Zodoende ontmoet hij de mooie en begaafde pianiste María. Ze trouwen en krijgen een dochter en een zoon.
Het bloed kruipt uiteraard waar het niet gaan kan, en Teo merkt hoe langer hoe sterker dat hij de façade die zijn leven is, niet langer vol kan houden. In subtiele handelingen wordt de kijker dit duidelijk gemaakt: Teo krijgt gemakkelijker de sluiting van een parelketting dicht dan zijn eigen stropdas. Hij ergert zich aan de strakke genderrollen die zijn vrouw hun twee kinderen toedicht. Tegen de stroom in begint hij uiteindelijk toch aan de transformatie tot wie hij altijd had moeten zijn.
Een groot gedeelte van de film wordt gedragen door de Venezolaanse acteur Luis Fernández, die de rol van Teo/Tamara heel krachtig invult. Zijn lichaam, kleding en houding dragen een belangrijke lading doordat zij het spanningsveld verbeelden waarin Teo zich beweegt. Dan weer wanhopig door het gevoel opgesloten te zitten in het eigen lichaam, dan weer extatisch en extravagant wanneer hij op de dansvloer op wilde feesten losgaat. Precies die tegenstellingen – kwetsbaar versus krachtig, mannelijk versus vrouwelijk, uitbundig versus ingetogen – komen in de film mooi naar voren. De zoektocht richting de transformatie is geen rechte lijn, geen zwart-wit proces waarin alles zomaar duidelijk is. “Wat tussen iemands benen hangt, definieert diegene niet”, zegt Teo om uit te leggen dat hij nog steeds dezelfde persoon zal zijn na zijn transformatie. Waarom is een operatie dan nodig?, vragen de vrouwen in zijn leven hem niet-begrijpend. Om Teo/Tamara’s innerlijke strijd kracht bij te zetten, maakt regisseur Elia Schneider volop gebruik van symboliek. Zijn vrouw heet uiteraard María en het katholieke kruis om haar nek komt veelvuldig in beeld om haar vroomheid te benadrukken. Schneider maakt hier af en toe iets te opzichtig gebruik van. Latere scènes met Teo’s nieuwe vriendin Ana, de transgender prostituees die hij ontmoet en de pijnlijke vernederingen die hij moet doorstaan op de universiteit en bij de douane, maken wel veel indruk.
De ontroerende en treffende film is gebaseerd op het leven van Tamara Adrián, een van de belangrijkste LGBTQ-advocaten en de eerste transgender politica van Venezuela. In 2015 werd Adrián op haar mannennaam Tomás Adrián Hernández – omdat een naamswijziging door de wet niet erkend wordt – gekozen tot parlementslid voor de partij Voluntad Popular (Volkswil), die oppositie voert tegen het bewind van president Nicolás Maduro, waaronder voor gelijke rechten voor iedereen nauwelijks ruimte is. Het actuele karakter van het verhaal doet hopen op een vervolg, wellicht over een jaar of tien: een deel 2 waarin het leven van Tamara wordt verteld vanaf het moment waarop deze film stopt.
Ruby Sanders
Waardering: 4
‘Tamara’ is in januari 2018 te zien in filmtheaters door het hele land in het kader van Movies That Matter on tour en is ook te zien via PICL.