Tanna (2015)

Regie: Martin Butler, Bentley Dean | 104 minuten | drama, romantiek | Acteurs: Mungau Dain, Marceline Rofit, Marie Wawa

Het eiland Tanna, onderdeel van de eilandengroep Vanuatu, ligt in de Stille Oceaan en is krap veertig bij twintig kilometer in omvang. Na een eerder kort bezoek aan het eiland vatte filmmaker Bentley Dean het idee op om er een tijdlang met zijn gezin te wonen. Het was een kans om in een geheel andere cultuur te leven voordat de kinderen aan school zouden beginnen – en een kans om een speelfilm te maken op het eiland. Samen met collega Martin Butler presenteerde Dean het idee over een film aan de Yakelstam, een gemeenschap die ondanks hun contact met de moderne wereld vasthoudt aan een geheel traditionele levenswijze. Hun reactie op het voorstel? “Hoe snel kunnen we beginnen?”

‘Tann’a vertelt het verhaal van de jonge Wawa (Marie Wawa), kleindochter van de sjamaan, en Dain (Mungau Dain), kleinzoon van het opperhoofd. Ze worden verliefd op elkaar en dromen van een toekomst samen wanneer een jarenlange vete met de rivaliserende stam de Imedin onverwachts oplaait en de twee geliefden in een soort omgekeerde Romeo en Juliet-situatie belanden. Als onderdeel van de vredesonderhandelingen wordt Wawa namelijk door het opperhoofd beloofd als bruid aan de Imedin; haar weigering zou een belediging betekenen en het delicate verbond verbreken. De twee besluiten te vluchten, met alle gevolgen van dien.

Dean en Butler vormden maandenlang een tweemans filmploeg terwijl ze samenwerkten met de stam. De film is gebaseerd op een waargebeurd verhaal dat zich afspeelde tijdens de jaren tachtig van de vorige eeuw, een verhaal dat wordt vertolkt door de Yakel zelf en gesproken wordt in Nauvhal. Er bestaat in een situatie als deze de kans dat het een geval wordt van culturele toe-eigening door witte mensen, waarbij de beeldvorming een bepaalde neerbuigende toon aanneemt die een gebrek aan moderniteit verwart met gebrek aan ontwikkeling. Het is daarom een opluchting om te zien dat de filmmakers zichzelf ondergeschikt hebben gemaakt aan het verhaal, en het op natuurlijke wijze lieten ontstaan vanuit de visie van de Yakel. Alle acteurs zijn leden van de stam die voor het eerst in een film spelen en omdat ze grotendeels analfabetisch zijn, ontstond het scenario voornamelijk door improvisatie. Dit leent een authenticiteit aan het verhaal die het bij vlagen houterige acteerwerk van de onervaren acteurs meer dan compenseert. Deze onbeholpenheid geldt niet voor Marceline Rofit, die Wawa’s kleine zusje Selin speelt met zo’n ontwapenende openheid dat ze oprecht weet te ontroeren.

Daarnaast ligt de voornaamste aantrekkingskracht van ‘Tanna’ in de cinematografie. De prachtige, hoog verzadigde beelden van het eiland zijn een lust voor het oog. In combinatie met de hymnische altstem van Lisa Gerrard in de soundtrack weten de natuurbeelden ongekende sfeer en diepgang op te roepen. Het eiland is in die zin evenzeer een personage in de film als de stamleden zelf. Zo leeft de stam aan de voet van de actieve vulkaan Yahul, die esthetisch verantwoord meewerkte door spontaan uit te barsten wanneer scènes aan de top geschoten werden. Visueel is de film dan ook ongekend mooi, en op zichzelf het bekijken waard. Maar kijk ook omdat het een verfrissende filmervaring is en bijzonder omdat het niet zozeer het verhaal vertelt van twee gedoemde geliefden, maar van een hele gemeenschap. ‘Tanna’ was de eerste film die de Yakel ooit te zien kregen, en na de première op het eiland vertelden ze de filmmakers: “We weten dat jullie hier kwamen met jullie apparatuur en het idee om een film te maken, maar we willen jullie laten weten dat we dit als onze film beschouwen.”

Maaike Tol

Waardering: 4

Bioscooprelease: 10 maart 2016
VOD-release: 20 december 2016
DVD-release: 20 december 2016